Uçucu Yağların Faydaları Nelerdir?
Uçucu yağlar, şişelenmiş bitki özleridir. Bitkiler, kokularından sorumlu olan bileşenlerin elde edilmesi için buharlaştırma ya da presleme sürecinden geçer. Benzersiz aromaları ile binlerce yıldır şifa uygulamalarında binlerce yıldır kullanılan uçucu yağların iyileştirici özellikleri olabilir.
Uçucu yağlar, koku alma duyumuz sayesinde işe yarar. Uçucu yağları soluduğunuzda koku molekülleri, koku alma sinirlerinden doğrudan beyne ilerler. Burada duyguları, anıları ve duyumları düzenleyen limbik sistem ile etkileşime girerler.
Koku molekülleri cilde uygulandığında kan dolaşımı tarafından da emilebilir. Bunlar kan dolaşımına girdikten sonra sağlık üzerindeki farklı etkilerini göstermek üzere vücuda yayılırlar.
Uçucu yağlar, stres ve uykusuzluktan ağrı ve mide bulantısına kadar pek çok sağlık sorununda yardımcı bir bütünsel yaklaşım olabilir.
Uçucu yağlar son yıllarda çok popüler olduğu için her derde deva gibi görünebilirler. Ancak bunları iyileştirici tedavi olarak görmek yerine doktorunuzun önerdiği tıbbi tedaviye ek bir tedavi olarak görmelisiniz.
Uçucu Yağlar Ne İşe Yarar?
Uçucu yağların sağlık üzerindeki faydalarından bazılarına aşağıda göz atabilirsiniz.
Stres ve kaygıda azalma
Uçucu yağların faydaları arasında stres ve kaygıda azalma vardır. Hatta insanların pek çoğunun başlarda aromaterapiye yönelmelerinin esas nedeninin bu olduğu düşünülmektedir.
2019’da yapılan bir incelemede lavanta uçucu yağının (seyreltilmiş olarak ve bir uzman gözetiminde) solunmasının ya da yutulmasının, kaygı düzeylerini azaltabileceği görülmüştür. Masaj tedavilerine lavanta yağı eklemenin de kaygı düzeylerini azaltmaya yardımcı olabileceği düşünülmektedir. Bu etkiler, lavantadaki sakinleştirici ve yatıştırıcı bileşenler olan linalil asetat ve linalool sayesinde görülmektedir.
Lavanta uçucu yağı ve kaygı üzerinde daha fazla araştırma yapılması gerekmekle birlikte uzmanlar bu yağın solunmasının genelde güvenli, erişebilir ve ucuz olduğunu söylüyor. Bu nedenle lavanta yağı, kaygılı kişilerde bu duyguları hafifletmek için faydalı olabilir.
Kaygı için deneyebileceğiniz diğer yağlar arasında bergamot yağı, limon otu yağı, portakal yağı ve sedir ağacı yağı bulunmaktadır.
Baş ağrısını ve migreni hafifletme
Baş ağrısı tüm dünyada yetişkinlerin yaklaşık yüzde 75’ini etkileyen ağrıyla ilişkili sorunların başında gelmektedir. Baş ağrısının daha şiddetlisi olan migren de yetişkinlerin bir kısmını etkilemektedir. İşte ve okulda yapılan devamsızlıklar arasında önemli bir neden teşkil eden baş ağrısı, kaygı ve depresyona yol açabilir.
Bazı kişiler rahatlamak için nane gibi uçucu yağlar kullansa da bunların baş ağrısı üzerindeki etkinliğini araştıran sınırlı sayıda araştırma vardır. Bir incelemeye göre nane yağını baş ve şakak bölgelerine yüzeysel olarak uygulamak, baş ağrısını hafifletmeye yardımcı olabilir. Bunun nedeni nanenin içinde bulunan birincil aktif bileşen olan mentol olabilir. Mentol, ağrı giderici etkisi olduğu düşünülen bir soğuma hissi vermektedir. Bu nedenle baş ağrısı ve migreni olan kişiler, nane uçucu yağından fayda görebilir.
Mide bulantılarını azaltma
Gebelik, kemoterapi ve hazımsızlık gibi nedenlerden kaynaklanan mide bulantılarını azaltmak için uçucu yağlar kullanılabilmektedir.
Örneğin, nane ve zencefil uçucu yağlar, mide bulantısı dahil olmak üzere sindirim rahatsızlıklarını gidermede sıklıkla kullanılır. Nane, mide-bağırsak kaslarını gevşetmeye ve mide bulantısını daha kötü hale getiren inflamasyonu azaltmaya yardımcı olabilir.
Zencefil ise sindirim sürecini destekleyerek gıdaların mide-bağırsak sisteminde kalmasını engelleyebilir. Yiyeceklerin mide-bağırsak sisteminde kalması, mide bulantısına neden olabilir.
Nane uçucu yağının solunmasının, bulantı ve kusmada etkili olabileceğini gösteren bazı araştırmalar bulunmaktadır. Zencefil yağı üzerine yapılan araştırmalar ise nane yağına göre daha az umut vericidir. Zencefil yağıyla ilgili yapılan bir araştırmada mide bulantısında hafif bir azalma görülmesine rağmen kusmada hiçbir değişiklik görülmemiştir.
Adet ağrılarını hafifletme
Adet Sancılarını Azaltmaya Yardımcı Olabilir
Pek çok kadının adet dönemi ağrılı olduğu için kadınlar ağrılarını rahatlatmak için nonsteroid antiinflamatuar ilaçlara (NSAID’ler) yönelmektedir. Bununla birlikte NSAID’ler kanama bozuklukları, astım, aspirin alerjisi, mide rahatsızlığı ve karaciğer hasarı olan kişilere önerilmemektedir.
NSAID’ler gaz, şişkinlik, mide bulantısı, kusma ve ishal ya da kabızlık gibi yan etkilere de neden olabilir. Adet ağrılarında sıkça kullanılan setaminofenin yan etkileri ise döküntü, kurdeşen, yutma güçlüğü, şişkinlik, kaşıntı ve deride kızarıklık olabilir.
Aromaterapi gibi diğer bütünsel yaklaşımlar, adet ağrılarını hafifletme konusunda güvenli ve tamamlayıcı bir yaklaşım sunabilir. Bu sayede NSAID’lerin kullanımı ve yan etkileri azaltılabilir.
Adet döneminde rahmin çok güçlü bir şekilde kasılması ve yakınlardaki kan damarlarına baskı yaparak kas dokusuna giden oksijeni kestiğinde adet sancıları meydana gelir. Rahmin bir kısmının oksijene erişememesi durumunda ağrı hissedilir.
Bu konuda yapılan araştırmalar sınırlı olmakla birlikte uçucu yağlar adet sancıları üzerinde etkili olabilir. Uçucu yağların adet sancısını azaltma konusunda etkinliğine dair bazı kanıtlar bulunmakla birlikte bu etkilerin kesin olduğundan emin olmak için daha fazla araştırma yapılmasına ihtiyaç duyulmaktadır.
Uykuyu destekleme
Milyonlarca insan uyku bozukluklarından mustariptir. Uykusuzluk gibi uyku bozukluklarının tedavisi genelde bilişsel davranışçı terapi, reçeteli ilaçlar ya da her ikisinin birlikte kullanılmasıyla gerçekleştirilmektedir. Bununla birlikte gece rutininize rahatlatıcı bir uçucu yağ eklemek de uykusuzluğunuzu azaltmada faydalı olabilir.
Örneğin, lavanta yağında linalool ve linalil asetat dahil olmak üzere çok sayıda bileşen vardır. Bu iki bileşenin merkezi sinir sistemi aktivitesini baskılayıcı etkileri olduğunu gösteren araştırmalar bulunmaktadır.
Lavanta yağını solumak, uyumanıza yardımcı olabilir. Yatmadan önce bir miktar lavanta yağı soluyarak ertesi gün kendinizi daha enerjik hissetmeniz de mümkün olabilir.
Lavanta yağıyla ilgili yapılan araştırmalar, bu yağı solumanın hafif uyku bozuklukları üzerinde olumlu etkisi olduğunu göstermekle birlikte lavanta yağının bu etkisinden emin olmak için daha fazla araştırma yapılmasına ihtiyaç duyulmaktadır.
Antimikrobiyal etkiler gösterme
Pek çok uçucu yağ, vücuttaki belli bölgelere uygulandığında antimikrobiyal etkiler göstermektedir. Örneğin, okaliptüs uçucu yağının incelendiği bir araştırmada bu yağın ağızdaki bakterilerle savaşabildiği görüldü. Bununla birlikte uzmanlar, uçucu yağların suya damlatılıp ağzın çalkalanarak kullanılmasında sakınca olabileceğini söylüyor. Uzmanlar, yağlı sudan bir yudum alındığında zamanla ağızda yara ve tahriş olabileceğini söylüyor.
Antimikrobiyal etkiler gösteren uçucu yağlardan bir diğer çay ağacı yağıdır. Bazı araştırmalar bu yağın uçuk virüsünü engellemeye yardımcı olduğunu göstermektedir. Bu konuda yapılan araştırmalar, yağın virüs üzerinde belli ölçüde etkili olduğunu göstermekle birlikte uçucu yağın etkisinden emin olmak için daha fazla araştırma yapılmasına ihtiyaç duyulmaktadır.
Kas ağrılarını azaltma
Masaj yağınıza birkaç damla uçucu yağ ekleyerek kas ağrılarınızı azaltmanız mümkün olabilir. Bu konuda yapılan araştırmalardan elde edilen bulgulara göre biberiye yağını takviye olarak kullanmanın, egzersize bağlı kas hasarını ve ağrıları azaltmaya yardımcı olabileceği düşünülmektedir.
Bununla birlikte uçucu yağları takviye olarak kullanmanın riskli olduğu düşünülmektedir. Uçucu yağların ağızdan alınmalarının güvenli olduğunu gösteren bilimsel kanıtlar bulunmamaktadır. Bu nedenle uçucu yağlar sindirim yoluyla tüketmemeniz gerekir.
Özet Olarak
Stres ve kaygı, uyku, ağrı, mide bulantısı, baş ağrısı ya da migren için bütünsel bir yaklaşım denemek istiyorsanız, uçucu yağlara şans verebilirsiniz. Ancak bazı uçucu yağlar alerjik reaksiyonlara neden olabileceğinden dolayı öncesinde araştırma yapmanız önemlidir. Şüpheleriniz olması durumunda ise doktorunuzla görüşmeniz en iyi seçenek olacaktır.