Spiral nasıl takılır ve hakkında bilmeniz gereken herşey
Spiral, esnek plastik ve bakırdan yapılmış, küçük ama etkili T şeklindeki bir doğum kontrol cihazıdır. Gebeliği önlemek için uterusa yerleştirilir. 100 kadından 1’i veya daha azı spiral takılıyken hamile kalabilir. Cihazın üzerine bir polietilen(termoplastik) tel takılmıştır. Bu tel, spiralin yerine oturup oturmadığını kontrol etmenin bir yoludur, bazen kayabilirler. Kişi artık cihazı kullanmak istemediğinde, kolayca çıkarılmasını sağlar.
Spiral Çeşitleri Nelerdir?
Spiral, bakır veya hormon esaslı olabilir.
ParaGard, sperm, gübreleme ve implantasyon için uygunsuz ortam sağlayarak çalışan bakır bir spiraldir. Diğerleri hormonal spirallerdendir ve hormon salarak gebeliği önlerler. Spiraller normalde uzun süreli doğum kontrol yöntemi olarak kullanılır. Bakır spiral, korunmasız cinsel ilişki sonrası 120 saat içinde, istenmeyen gebelik riskini yüzde 99.9’a kadar düşürebilir. Bakır spiral ile korunma, cihaz monte edilir edilmez başlar. Bir hormonal spiral ise, bir dönemin ilk gününden sonraki 7 gün içinde hormon salgılayarak koruma sağlar. Bu zaman çerçevesinde salgılanmazsa, koruma, yerleştirildikten sonraki 7 güne kadar başlamaz. Bu durumda ise prezervatif veya spermisit gibi doğum kontrolünün yedek bir yöntem kullanılması gerekebilir.
Mirena, uterus içinde kalabilir ve 5 yıl boyunca gebeliği önleyebilir. Başka bir hormonal spiral olan Skyla, 3 yıla kadar etkindir. Farklı tipler her gün farklı miktarda hormon salgılar ve miktar zamanla azalır. ParaGard, rahim içinde kalabilir ve yerleştirildikten sonra 10 yıl boyunca koruma sağlayabilir. Onaylanan koruma süresi 10 yıl olsa da yapılan çalışmalar bazı durumlarda 20 yıla kadar etkili olabileceğini gösterdi.
Spiral Nasıl Çalışır?
Bir hormonal spiral, servikal mukusun kalınlaşmasından sorumlu bir progestin türünü serbest bırakır. Bu durum spermlerin bir yumurtaya erişmesini engelleyerek gebeliği önler. Ayrıca yumurtlamayı kısmen bastırır.
Bunun yerine, spiral içindeki bakır sargı; uterusta inflamatuvar veya bağışıklık tepkisi üretir. Sperm için bu elverişsiz ortam, döllenme şansını ve implantasyonu önleyecektir.
Spiralin Avantajları ve Olası Riskler
Bir doğum kontrolü yöntemi olan spiral; cihazın türüne bağlı olarak 3 ila 12 yıl sürdüğü için mali olarak zorlamaz. Hamilelik hakkında endişe etmeden, seks sırasında güven sağlar, emzirirken kullanılabilir, kaldırıldıktan hemen sonra hamileliğe izin verir. Hormonal olmayan bir bakır spiral, vücuttaki hormon düzeylerini etkilemez.
Hormonal spiral seçenekleri, hafif ve daha az ağrılı adet krampları anlamına gelebilir, ancak yumurtalık kistleri, ruh hali değişiklikleri ve akneye yol açabilir.
Spirallerin Dezavantajları veya Yan Etkileri Nelerdir?
• Eklem ağrıları ve prosedürü takip eden birkaç gün boyunca bel ağrısı
• 3-6 aylık dönem arasında kanama
• Hormonal spiral ile 3-6 ay boyunca düzensiz adet dönemleri
• Bakır spiral ile kötüleşen krampların etkilediği ağır adet dönemleri
• Spiral kısmen oynayabilir veya tamamen düşebilir, bu nedenle her dönemin sonunda bir kadın spiralin düzeninden emin olmak için parmağını sokmalı ve ipi hissetmelidir.
• Bakır spiral kullanıldığında, daha ağır periyotlar nedeniyle anemi ortaya çıkabilir
• Spiraller ektopik (dış gebelik) hamilelik şansını artırabilir
• Spiraller cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlardan korumaz ve koruma için gerektiğinde kondom da kullanılmalıdır.
• Spiraller uterusta yabancı bir cisimdir ve bu, cinsel yolla bulaşan hastalık veya pelvik inflamatuar hastalık gibi diğer enfeksiyon riskini artırabilir
• Nadiren bir enfeksiyon ortaya çıkabilir veya spiral uterus duvarından itilebilir. Ancak kaybolamaz veya vücut içinde dolaşamaz.
Spiral takılıyken gebelik oluşursa, ektopik(dış gebelik) olma riski yüksektir veya pelvik enfeksiyon, düşük veya erken doğum gerçekleşebilir. Bununla birlikte, sağlıklı bir hamilelik ve bebek de ortaya çıkabilir.
Kimler Spiral Taktıramaz?
• Doğumdan sonra pelvik bir enfeksiyon geçirenler
• Kürtaj yaptırdıktan sonraki 3 ay boyunca
• Cinsel yolla bulaşan enfeksiyon veya pelvik enfeksiyon taşıyanlar
• Hamileler
• Tedavi edilmemiş servikal kanser veya uterin kanseri olanlar
• Açıklanamayan vajinal kanama yaşayanlar
• Birden fazla seks partnerine sahip olmak nedeniyle yüksek enfeksiyon riski olanlar
• Spiral takılması sırasında pelvik tüberküloz veya uterin perforasyon öyküsü varsa
Üreme Sağlığı Uzmanları Derneği, yeni kürtaj yaptırmış kadınlarda ve cinsel yolla bulaşan hastalık veya pelvik inflamatuar hastalık öyküsü olan kadınlarda spiralin güvenle kullanılabileceğini savunuyor ancak bu karar doktorunuza ve bireyin tıbbi geçmişine bağlıdır. Bakır alerjisi olan veya Wilson hastalığı olan bir kadın için bakır spiral uygun değildir. Hormonal spiraller, şiddetli karaciğer hastalığı ile birlikte kullanılmamalıdır veya bir kadın meme kanseri geçirmişse doktora danışmalıdır.
Ayrıca spiraller; gençler, doğum yapmamış kadınlar, ektopik gebelik öyküsü olan kadınlar için gayet güvenilirdir. Her kadın, spiral taktırmak için uygun olup olmadığını ve hangi türünü kullanacağını belirlemek için bir doktora danışmalıdır.
Spiral Nasıl Takılır?
Spiral takılmadan önce doktorunuz; enfeksiyon veya diğer sorunları kontrol etmek için fizik muayene yapacaktır. Spiral takma işlemi, bazı kadınlar için ağrılı olabileceğinden, lokal anestezi uygulanabilir. Cihazı yerleştirmek için sağlık uzmanı vajina içine bir spekulum yerleştirir ve daha sonra özel bir yerleştirici kullanarak rahim içine spirali yerleştirir. Bu normalde yaklaşık 5 dakika sürer. Spiral takma sırasında ve birkaç dakika sonra ağrılar veya kramplar olabilir. Bazı kişilerde baş dönmesi de görülebilir. Bu sorunlar çabucak geçebilir, ancak bazı kadınlar günün geri kalanında kramp rahatsızlığı geçirirler. Ağrı kesici kullanmak gün içinde yardımcı olabilir. Kramp ve kanamalar, aralıklarla 3-6 ay sürebilir. Bu normaldir. Kötüleşirse, tıbbi yardıma başvurulmalıdır.
Ne Zaman Doktora Gitmelisiniz?
Halihazırda spiral takılı olan ya da yeni taktırmış bir kadın aşağıdaki durumlarda hemen doktora görünmelidir.
• Spiralin ucuna takılan ipin uzunluğu değiştiyse ya da artık ipi bulamıyorsanız
Serviks kaslara spiralin plastik kısmı temas ediyorsa
• Hamile olduğunuzu düşünüyorsanız
• Adetten sonra ağrılar artıyorsa
• Ciddi karın krampları, ağrı veya abdominal hassasiyet varsa
• Cinsel ilişki sırasında ağrı veya kanama varsa
• Ateş, titreme, gribe benzer belirtiler, kas ağrıları ve yorgunluk gibi enfeksiyon belirtileri varsa
• Anormal veya kötü kokulu vajinal akıntı meydana geldiyse
• Olağan dışı adet dönemleri; kaçırılmış veya geç dönem, açıklanamayan vajinal kanamalar varsa
• 2014 yılında uzmanlar, spiral takılan kadınlarda ilk 20 gün içinde pelvik inflamatuvar hastalık geliştirme riskinin biraz daha yüksek olabileceğini gözlemlediler. Bu durumda da doktora görünmek isteyebilirsiniz.