Spina bifida nedir, nasıl tedavi edilir?

Spina bifida, nöral tüp defekti olarak da bilinir. Doğumdan önceki gelişim döneminde ortaya çıkar. Omurilik kordonu, beyin veya beyin zarının tamamen gelişmemesidir. Omurga boyunca herhangi bir yerde olabilir ve genelde bebeğin sırtındaki bir açıklık olarak görülür. Ayrıca omurgada bedenin dışında bulunan bir sıvı kesesi olarak da görünebilir. Bu kesenin içerisinde omurilik kordonu bulunabilir veya bulunmayabilir.

Spina Bifida Türleri

Üç tür spina bifida vardır: miyelomeningosel, meningosel ve spina bifida occulta.

Miyelomeningosel

Bu spina bifidanın en yaygın ve ciddi türüdür. Bebeğim omurga hizasında bir yerde sırtın dışında bir kese vardır. Bu kesede omuriliğiin ve sinirlerin bir parçası vardır. Kese içerisindeki kordon ve sinirler hasar görürler.

Miyelomeningosel sahibi insanlarda fiziksel engeller orta düzeyden ağır düzeye kadar olabilirler. Bu engeller arasında şunlar bulunabilir:

• idrar kaçırma
• tuvalete çıkmakta zorlanma
• bacakları veya ayakları hissetmekte veya hareket ettirmekte zorlanma veya ettirememe

Meningosel

Bu spina bifida türünde bebeğin sırt kısmındaki açıklıkta sıvı kesesi vardır. Ancak kesenin içerisinde omurilik kordonunun herhangi bir parçası bulunmaz. Pek sinir hasarı olmadığı için meningosel sadece küçük engellere sebep olur.

Spina Bifida Occulta

Bu hafif bir spina bifida türüdür. Gizli spina bifida olarak da adlandırılır. Herhangi bir engele sebep olmaz ve hayatın ilerleyen dönemlerine kadar fark edilmeyebilir. Genelde bebeğin sırt kısmında herhangi bir açıklık yoktur ama omurgada bir boşluk vardır. Bu türde sinirler veya omurilik hasar görmez.

Spina Bifida Belirtileri

Spina bifida belirtileri her türü için farklıdır. Ayrıca her türün kişiden kişiye belirtileri de farklı olabilir.

Miyelomeningosel

Miyelomeningosel spina bifida belirtileri şunlardır:

• omurga üzerinde açık omurilik kanalı, genelde ortada veya alt kısımdadır
• omurilik ve dokuların sırt kısmından deri kesesi içerisinde sarkmaları
• bacak kaslarının güçsüz olması veya felç olması
• nöbetler
• ayakta deformasyonlar
• eşit olmayan kalçalar
• skolyoz
• bağırsak ve mesane problemleri

Meningosel

Meningosel türü spina bifida belirtileri şunlardır:

• sırtta küçük bir açıklık
• doğumda görünür bir kese
• dokuların omurgadan keseye doğru açıklıktan çıkmaya çalışmaları
• omurilikte normal gelişim

Dışarı çıkan dokular cerrahi olarak alınabilirler.

Spina Bifida Occulta

Spina bifida occulta belirtileri şunlardır:

• omurgadaki boşluklar
• dışarıda görünür bir açıklık olmaması
• beden dışında sıvı dolu kese olmaması
• sırtta küçük bir doğum lekesi veya çıkıntı
• sırtta küçük bir kıl kümesi
• sırtta fazladan yağlı bir bölge

Kişi bu tür spina bifidanın farkında bile olmayabilir.

Spina Bifida Sebepleri

Spina bifidanın tüm sebepleri anlaşılabilmiş değildir. Ancak genetik ve çevresel faktörlerin birlikte rol oynadıkları düşünülmektedir. Genetik faktörler rol oynasa bile spina bifida ile doğmuş olan çocuğun bu rahatsızlığa sahip hiç bir akrabası olmayabilir. Ayrıca B-9 olarak da bilinen folik asidin spina bifidada rol oynadığı düşünülüyor.

Rol oynadığı düşünülen diğer bazı faktörler şöyle:

• obezite
• annede kontrolsüz diyabet olması
• bazı ilaçlar

Çocuklarda ve Yetişkinlerde Spina Bifida

Spina bifida tedavi edilebilir değildir ve bu nedenle kişinin yaşamı boyunca kontrol altında tutulmalıdır.

Çocuklarda Spina Bifida

Çocuklarda tedavide belirtilerin sonuçları ve gelişen engeller göz önüne alınırlar, önlenebilir olanlar önlenmeye çalışılır. Doğru rehabilitasyon ve tıbbi müdahale ile çocuğun gelişimi boyunca gerekli olanlar uygulanırlar. Çocukluk dönemi aynı zamanda ebeveynler ve tıp ekibi için tedaviye karşı pozitif yaklaşımın benimsendiği bir dönemdir ve böylece çocuğun da pozitif bir bakış açısı kazanması sağlanır.

Yetişkinlerde Spina Bifida

Yetişkinlik döneminde belirtilerin ve engellerin büyük kısmı bilinirdir. Baş etme mekanizmaları, ilaçlar, terapiler ve yürüme yardımcıları artık bellidir. Spina bifida sahibi pek çok çocuk okula gidip kariyer sahibi olmaktadır. Bazıları bağımsız olarak da yaşayabilir.

Ancak devam eden tıbbi sorunlar spina bifidalı kişinin hayatı boyunca gelişebilirler. Ayrıca ağır engelleri olan bireyler sosyal olarak toplum dışında kalabilir, engellerine uygun bir kariyer bulmakta zorlanabilirler. Yine de iyi bir destek ağı bu negatif etkileri hafifletebilir.

Tedavi

Spina bifidanın tedavisi her bir kişi için farklı olur çünkü belirtiler ve şiddeti de değişkenlik gösterir. Bazı vakalarda, özellikle de spina bifida occultada, tedavi gerekli bile olmayabilir.

Ancak miyelomeningosel ve meningoselde görünen kesenin ve içindeki sinirlerin yerine konmaları gerekir. Hatta bazılarında alınmaları da gerekebilir. Cerrah daha sonrasında omurga üzerindeki açıklığı kapatacaktır. Hayatın sonraki dönemlerinde komplikasyonları önlemek için bir şönt de atılabilir. Bu ameliyat çocuğun doğumundan kısa süre sonra uygulanır. Bazı vakalarda bebek anne rahmindeyken doğum öncesi ameliyat bile uygulanabilir. Her iki ameliyat türünün faydaları ve risklerine dair doktorunuzla konuşmanız gerekir.

Ameliyat uygulandıktan sonra bile bazı belirti ve engeller kalabilirler. Bunların belirtilerin şiddetine göre yönetilmeleri gerekir. Felç ve bağırsak-mesane problemleri genelde hayat boyu kalırlar. Geride kalan belirtiler için tedavi şöyle olabilir:

• ek ameliyatlar
• ilaçlar
• fizik terapi
• rehabilitasyon hizmetleri
• yürüme yardımcıları

Önleme

Spina bifida gebeliğin çok erken bir döneminde oluşur. Çoğu kadın bu olduğunda hamile olduğunun bile farkında değildir. Bu nedenle hamile kalmaya çalışıyorsanız, spina bifidaya karşı önleyici önlemler almaya başlamalısınız. Aşağıda bu önlemlerin bazıları var:

• Doktorun yazdığı folik asit takviyelerini almak
• Yeşil yapraklı sebzeler, kuruyemişler, baklagiller ile folik asit içeren diğer gıdaları tüketmek
• Doktorunuzla ilaç ve takviyeler hakkında konuşmak
• Diyabetiniz varsa onu gebelikte önce kontrol altına almak
• Fazla kiloluysanız sağlıklı beslenme ve egzersiz planı hakkında doktorunuzla konuşmak
• Bedeninizin sauna, hamam gibi yerlerden veya ateşten dolayı fazla ısınmasına engel olmak

Sonuç Olarak

Doğru tedavi ve kontrol yöntemleri ile ağır spina bifida formlarına sahip olanlar bile üretken hayatlar yaşayabilirler. Eğer spina bifidanız varsa, değişimlerin takibi veya oluşabilecek tıbbi rahatsızlıklar için doktorunuzla iletişimde kalmak önemlidir. Böylelikle spina bifidayı verimli bir şekilde kontrol altında tutabilirsiniz.