Sosyal fobi nedir?

Sosyal ortamlarda gergin ya da rahatsız hissetmek zaman zaman hepimizin yaşadığı bir durum. Yeni biriyle tanıştığınızda söyleyecek söz bulamıyor ya da büyük bir sunumdan önce elleriniz terlediğini görüyor olabilirsiniz. Kalabalık karşısında bir konuşma yapmak ya da yabancılarla dolu bir ortama girmek çoğu insanda endişe yaratabilse de genellikle pek çok kişi bunun üstesinden gelebiliyor. Ancak sosyal fobiniz varsa bu tarz durumların üstesinden gelmeyi zor buluyor olabilirsiniz. Diğer insanların “normal” olarak nitelendirdiği günlük konuşmalar ve göz teması gibi şeyleri rahatsız edici bulduğunuz için sosyal ortamlara girmekten kaçınabilirsiniz. Ancak bundan sadece sosyal yaşantınız değil bütün hayatınız etkilenmeye başlar.

Sosyal fobi, en yaygın olarak görülen kaygı bozukluklarından bir tanesidir. Yaygın olarak görülmekle birlikte bunun üstesinden gelinebilecek bir rahatsızlık olduğunu bilmelisiniz. Sosyal fobide yaşanan en büyük zorluk bu durumu aşmak için yardım istemektir. Sosyal ortamlardaki sessizliğinizin utangaçlıktan mı kaynaklandığını yoksa bir uzmana mı danışmanız gerektiğini yazımız aracılığı ile öğrenebilirsiniz.

Sosyal fobi kendini ne zaman gösterir?

Sosyal fobisi olan kişiler bunu farklı şekilde deneyimleyebilirler. Sosyal fobi yaşayan insanların bu durumu deneyimlediği ortamlar genellikle şunlar olmaktadır:

• Yabancılarla konuşmak
• Topluluk önünde konuşmak
• Biriyle yemeğe çıkmak
• Göz teması kurmak
• Bir ortama girmek
• Ortak kullanılan tuvaletlere girmek
• Partilere gitmek
• Başka insanların önünde yemek yemek
• Okula ya da işe gitmek
• Biriyle muhabbet başlatmak

Yukarıda yer alan durumlardan bazıları sizin için problem olmayabilir. Örneğin, topluluk önünde konuşmayı endişe verici bulmazken bir partiye gitme fikri korkunç gelebilir. Aynı şekilde birebir iletişimde sorun yaşamasanız da kalabalık bir ortama girdiğinizde bu bir sorun oluyor olabilir.

Sosyal fobisi olan insanların bu durumu yaşamasına neden olan farklı nedenler vardır. Bunlardan yaygın olarak görülen bazıları şunlar olmaktadır:

• Başkaları tarafından yargılanma hissi
• Utanmak ya da aşağılanmış hissetmek; bu durumun sonucu olarak kızarmak, terlemek ya da titremek
• Yanlışlıkla bir insanı gücendirmekten korkmak
• İlgi odağı olmak

Sosyal fobi yaşayan kişi neler hisseder?

Sosyal fobi herkeste başka etkilere neden olabilse de stresli durumlarda ortak olarak görülen yan etkiler şunlar olabilmektedir:

• Kalp atışının hızlanması
• Kaslarda gerginlik
• Baş dönmesi
• Mide sorunları ve ishal
• Nefes almakta zorlanmak
• Kendini soyutlanmış hissetmek

Yukarıda yer alan belirtilerden bazıları strese neden olan olay gerçekleşmeden hemen önce başlayabildiği gibi bunun hakkında haftalarca endişelenmeniz sonucu olarak daha uzun süreli olarak da görülebilmektedir.

Sosyal fobinin nedeni nedir?

Sosyal fobiye neden olan belirli bir sebep bulunmamaktadır. Bu durum üzerinde genelde genetiğin etkili olduğu düşünülmektedir. Sosyal fobisi olan bir aile bireyiniz bulunuyorsa sizde de sosyal fobi görülme olasılığı daha yüksektir. Sosyal fobinin aynı zamanda beynin korkuya karşı gösterdiği tepkiyi kontrol eden amigdalanın fazla aktif olmasıyla ilgisi olduğu da düşünülmektedir.

Sosyal fobi genellikle bireyin 13 yaşına gelmesiyle ortaya çıkmaktadır. Çocukluğunda utangaç olan ve aşırı kontrolcü ebeveynleri olan kişiler, genelde ilerde sosyal fobisi olan yetişkinlere dönüşürler. Ayrıca görünüşünüze ya da sesinize dikkatleri çeken bir sağlık durumunuzun olması da sosyal fobiyi tetikleyebilmektedir.

Sosyal fobi kişinin hayatını nasıl etkiler?

Sosyal fobi, sizi hayatınızı yaşamaktan alıkoyabilir. Diğer insanların normal olarak gördüğü sosyal ortamlardan kaçıyor olabilirsiniz. Hatta başka insanların bu tarz durumlarla nasıl kolay başa çıktıklarına şaşırıyor olabilirsiniz.

Hayatınızdaki bütün sosyal ortamlardan kaçınmanız, kişisel ilişkilerinizi de etkileyebilmektedir. Bunun sonucu olarak da şunları görülebilir:

• Özgüven düşüklüğü
• Olumsuz düşünceler
• Depresyon
• Eleştiriye karşı hassasiyet
• Sosyal yeteneklerin zayıf olması

Sosyal fobiyi önlemek için neler yapılabilir?

Kişinin sosyal fobi yaşayıp yaşamayacağını bilmesi mümkün değildir. Ancak kendinizi endişeli hissediyorsanız aşağıdakileri uygulayarak belirtileri azalmayı deneyebilirsiniz:

Erken dönemde yardım istemek: Sosyal fobiden şüpheleniyorsanız en kısa sürede yardım almak bu durumu atlatmanıza yardımcı olacaktır.

Günlük tutmak: Hayatınızda yaşadığınız şeyleri günlük olarak tutmak, doktorunuzun stresin kaynağının ne olduğunu tanımlamasına ve sizi daha iyi hissettirecek şeyleri saptamasına yardımcı olacaktır.

Hayatınızdaki sorunları sıraya koymak: Yaşadığınız endişe durumunu zamanınızı ve enerjinizi yöneterek azaltabilirsiniz. Zamanınızı hoşunuza gidecek şeyleri yaparak geçirdiğinizden emin olmalısınız.

Madde kullanımından kaçınmak: Alkol ve uyuşturucular, hatta kafein ve nikotin kullanımı durumunuzun kötüleşmesine neden olabilir. Bu tarz maddelere bağımlıysanız bunları bırakmak daha fazla endişe yaşamanıza neden olabilir. Bu nedenle öncesinde doktorunuzla görüşerek ne yapmanız gerektiğine birlikte karar vermelisiniz.

Sosyal Fobide Bilişsel Davranışçı Terapi

Sosyal fobide genelde bilişsel davranışçı terapiler başarı sağlamaktadır. Şimdiye kadar yapılan binlerce araştırma, bilişsel tedavi sonrası sosyal fobi hastalarında iyileşme olduğunu göstermektedir. Tedavi gören hastalar, endişe ve korku duygularıyla daha iyi başa çıkabilmektedir. Sosyal fobiye yönelik bir terapi kişilerin düşüncelerini, inançlarını, duygularını ve davranışlarını değiştirmeye yönelik olmalıdır.

Sosyal Fobide İlaç Tedavisi

Sosyal fobide ilaç tedavisi pek çok hasta üzerinde işe yaramaktadır. Ancak antidepresan gibi ilaçların bilişsel davranışçı terapi ile birlikte kullanılması daha etkili olmaktadır. Bilişsel davranışçı terapi olmaksızın ilaç tedavisi uygulandığı zaman görülen etki uzun süreli olamamaktadır.

Her insan sosyal fobiden farklı bir şekilde etkilendiği için ilaç tedavisinin etkin olup olmaması kişiden kişiye değişmektedir. Sosyal fobisi olan bir insanın normalde ortalama bir oranda anksiyetesi varsa ve geçmişinde madde kullanımı yoksa antidepresanlar işe yarayabilmektedir.

Çocuklarda Sosyal Fobi

Sosyal fobi yetişkinler kadar çocukları da etkileyebilmektedir. Çocuklarda görülen sosyal fobinin belirtileri şu şekildedir:

• Normalden daha fazla ağlama
• Sık sık Öfke nöbetleri geçirme
• Diğer çocuk ve yetişkinlerle iletişimden kaçınma
• Okula gitmekten ya da sınıf aktivitelerinde yer almaktan ve okul etkinliklerinden kaçınma
• Okulda kimsenin yardımını istememe
• Bakıcıya ya da ebeveyne aşırı güvenme

Çocuğunuz hakkında endişeliyseniz bu konuda doktoruna mutlaka danışmalısınız. Çocuklarda sosyal fobi tedavisi, genç ve yetişkinlere uygulanan ile aynı olmaktadır. Tek farkı genelde ilaç kullanılmaktan kaçınılmasıdır.

Doktorunuzun önereceği tedavi çocuğunuza özel olacaktır ve tedavi süresince ebeveyn olarak sizin de yardımınız gerekecektir.

Koronavirüs ( Covid-19), sizde travma oluşturduysa ve sürekli olarak bu konu ile ilgili yoğun ve süreğen kaygı hissediyorsanız ve  neler yapacağınızı, nasıl baş edeceğinizi bilmiyorsanız bunu birlikte çalışabiliriz. Online terapi almak isterseniz bana bu numaralardan ulaşabilirsiniz.

Uzman Klinik Psikolog Diana Güler
Telefon: 0216 266 24 48 & 0533 086 30 22
Mail: info@dianaguler.com
İnstagram: dianagulerr