Saç kıran nedir, belirtileri ve tedavisi

Saçkıran, kafa derisi ve saç köklerinde ortaya çıkan bir mantar enfeksiyonudur. İşaret ve belirtileri farklılık gösterebilir ancak genelde kaşıntılı, döküntülü ve saçsız bölgeler olarak karşımıza çıkar.

Çok bulaşıcı bir enfeksiyondur ve genelde okul öncesi çocukları ile okul çağındaki çocuklarda ortaya çıkar.

Saçkıran tedavisinde genelde mantarları öldürmek için ağızdan ilaç kullanımı vardır ve ilaçlı şampuanlar da enfeksiyonun yayılmasını azaltabilirler.

Bazı vakalarda kafa derisinde ciddi bir inflamasyon oluşabilir ve enfeksiyon bölgesinde yara izleri kalabilir, kalıcı saç kayıpları ortaya çıkabilir.

Sebepleri

Dermatofit adı verilen mantar kafa derisinde enfeksiyona sebep olur. Mantarlar tırnaklar, saçlar ve derinin dış kısımları gibi ölü dokular üzerinde yetişen organizmalardır. Dermatofitler sıcak ve nemli ortamları severler ve bu nedenle terli cilt üzerinde daha iyi büyürler. Fazla kalabalık ortamlar ve kötü temizlik alışkanlıkları da saçkıranın yayılmasına sebep olabilir.

Saçkıran özellikle çocuklar arasında çok hızlı yayılır. Enfekte kişinin derisine dokunarak bile kapabilirsiniz. Özellikle enfekte kişinin kullandığı tarak, yatak ve diğer nesneleri kullanmanız halinde risk altında olursunuz.

Ev hayvanları, örneğin kedi ve köpekler de saçkıranı yayabilirler. Keçi, inek, at gibi çiftlik hayvanları da taşıyıcı olabilriler. Ancak bu hayvanlarda enfeksiyonun herhangi bir işareti olmayabilir.

Belirtileri

Saçkıranın belirti ve işaretleri arasında şunlar var:

• Saçların döküldüğü bölgelerde yuvarlak döküntülü bölgeler
• Yavaşça genişleyen ve büyüyen döküntülü bölgeler
• Etkilenen bölgelerde dökülme, grileşme veya kızarma
• Saçların deriden koptuğu noktalarda küçük siyah noktalardan oluşan bölgeler
• Kolayca dökülen kırılgan ve hassas saç
• Kafa derisinde hassas veya ağrılı bölgeler

Ayrıca lenf düğümlerinde şişkinlik ve düşük dozda ateş de mümkün olabilir. Çok ağır vakalarda içinden iltihap akan şişkin bölgeler de bulunabilirler. Bunlar kalıcı kel noktalara ve yara izlerine sebep olabilirler.

Risk Faktörleri

Saçkıran için risk faktörleri şöyle:

• Yaş: Saçkıran genelde okul öncesi ve okul çağındaki çocuklarda daha yaygındır.
• Diğer çocuklara maruz kalma: Saçkıran salgınları okullarda ve kreşlerde yaygın oluyorlar çünkü enfeksiyon yakın fiziksel temas ile kolayca yayılıyor.
• Evcil hayvanlara maruz kalma: Kedi ve köpekler gibi evcil hayvanlarda herhangi bir belirti olmamasına rağmen enfeksiyon olabilir. Çocuklar bu hayvanlara dokunduklarında enfeksiyonu kaparlar.

Tedavi

Tedavisinde genellikle mantar karşıtı ilaçlar kullanılırlar. Bunları genelde altı hafta kadar almak gerekir. Ancak ishal ve mide kalkması gibi yaygın yan etkileri vardır. Doktor bu ilaçları fıstık ezmesi veya dondurma gibi bol yağlı gıdalarla almanızı önerebilir.

Griseofulvin adı verilen ilacın potansiyel yan etkileri şöyle:

• güneşe hassasiyet
• kusma
• yorgunluk
• bayılacak gibi olma
• sersemlik
• alerjik reaksiyonlar
• baş ağrısı
• tahriş
• döküntüler

Terbinafine Hidroklorit adlı ilacın yan etkileri ise şöyle:

• mide ağrısı
• kaşınma
• tahriş
• döküntüler
• tat kaybı veya tat değişimleri
• alerjik reaksiyonlar
• baş ağrısı
• ateş
• nadiren de olsa karaciğer problemleri

İlaçlı Şampuanlar

Doktor mantarı ortadan kaldırmak ve enfeksiyonun yayılımına engel olmak için ilaçlı şampuan yazabilir. Şampuanlarda ketoconazole veya seleyum sülfit adı verilen aktif mantar karşıtı bileşenler bulunurlar. İlaçlı şampuanlar mantarın yayılımına engel olur ancak onu öldürmezler. Şampuan tedavisini ilaçlar ile birleştirmek gerekiyor.

Doktor şampuan haftada bir kaç defadan ayda bire kadar kullanmanızı önerebilir. Şampuanı beş dakika kafanızda tutun ve sonrasında durulayın.

Önleme Yöntemleri

Enfeksiyonu önlemek için aşağıdaki yöntemler yardımcı olabilirler:

• Cildi kuru tutmak: Mantar nemli yerlerde yetişir ve bu nedenle etkilenen bölgeleri iyileşme sürecinde kuru tutmak önemli. Banyodan sonra hemen kurulayın ve rahat şeyler giyin.
• Çarşafları sık yıkamak: Saçkıran mantarı çok bulaşıcıdır ve mantar sporları kumaşla yayılabilirler. Her kullanımdan sonra çarşafları yıkarsanız önlemek veya iyileşmesini hızlandırmak mümkün olur.
• Saç araçlarını temizlemek: Saçkırandan sorumlu olan mantar çok uzun süreler yaşayabilir ve bu nedenle tarakları, saça sürülen aletleri ve diğer şekillendirme aletlerini dezenfekte etmek veya değiştirmek gerekir. Böylece tekrar enfeksiyon kapmayı da önleyebilirsiniz.

İyileşme Süreci

Saçkıran çok yavaş iyileşir. Herhangi bir iyileşme görmek için bir aydan fazla zaman geçmesi gerekebilir. Sabırlı olun ve ilaçlarınızı doktorun söylediği gibi kullanın.

Doktor 4-6 hafta arasında iyileşme olduğunu görmek için bir kontrol talep edebilir. Saçkırandan kurtulmak zor olabilir ve enfeksiyonu birden fazla defa kapabilirsiniz. Ancak tekrarlar genelde ergenlik civarında biter. Uzun vadeli yara izleri ve kel bölgelerin oluşma ihtimali vardır.

Çocuğunuz tedavi başladığında genelde okula tekrar dönebilir ancak dönüp dönemeyeceğini önce doktorunuza danışın.

Evcil hayvanlar ve diğer aile bireyleri de gerekirse incelenmeli ve tedavi edilmeliler. Böylece tekrar enfeksiyon oluşması önlenebilir. Havlu, tarak, kişisel eşyalarınızı diğer aile bireyler ile paylaşmayın. Tarak gibi aletleri çamaşır suyunda bekleterek dezenfekte edebilirsiniz.

Sonuç Olarak

Saçkıran sadece saç bölgesini etkileyen bir mantar hastalığıdır ancak başka bölgelerde de ortaya çıkabilir ama bu defa mantar enfeksiyonu olarak adlandırılır.

Herhangi yaştan bir insanda ortaya çıkabilir ama genelde küçük çocukları etkiler.

Tedavisinde oral mantar ilaçları ve ilaçlı şampuanlar kullanılırlar.

Seboreik dermatit, sedef ve egzema gibi diğer rahatsızlıklar da saçkırana benzer belirtiler gösterebilirler.

Doktor fizik muayene, belirtileri gözlemleme ve saç numunesine test yapma yöntemleri ile teşhis koyabilir.