Prematüre doğumun sebepleri nelerdir?

Doğum hamileliğin 37. haftasından önce olduğunda bu erken doğum olarak görülür ve bebek de prematüre bebek olur. Çünkü normal bir gebelik 40 hafta kadar sürer.

Rahimde son haftalar sağlıklı bir kilo alımı ve beyin ile akciğerler gibi çeşitli temel organların tam gelişimi için gereklidirler. Bu nedenle prematüre bebeklerin daha fazla sağlık sorunu olabilir ve hastanede daha fazla kalmaları gerekebilir. Öğrenme bozuklukları ve fiziksel engeller gibi uzun vadeli sağlık sorunları da daha fazla olabilir.

Geçmişte erken doğum en büyük bebek ölümü sebepleri arasında yer alıyordu. Günümüzde yenidoğan bakım kalitesi arttığı için prematüre bebeklerin hayatta kalma oranları da arttı. Yine de prematüre doğum dünya çapında en büyük bebek ölümü sebepleri arasında olmaya devam ediyor. Ayrıca çocuklarda uzun vadeli sinir sistemi bozukluklarının en büyük sebepleri arasında.

Prematüre Doğumun Sebepleri

Prematüre doğumun sebebi genelde belli olmaz. Ancak kadınlarda erken doğum riskini arttırdığı bilinen bazı faktörler de mevcutlar.

Aşağıdaki rahatsızlıklara sahip kadınların erken doğum yaşama ihtimalleri daha fazladır:

• diyabet
• kalp hastalıkları
• böbrek hastalıkları
• yüksek tansiyon

Erken doğum ile bağlantılı gebelik faktörleri arasında şunlar var:

• gebelikten önce ve gebelik sırasında kötü beslenme
• hamilelikte sigara içme, uyuşturucu kullanma ve çok fazla alkol tüketme
• idrar yolu ve amniyon kesesi enfeksiyonları gibi belli enfeksiyonlar
• geçmiş gebeliklerde erken doğum
• anormal rahim yapısı
• rahim ağzının güçsüzleşmesi ve erken açılması

Ayrıca 17 yaşından küçük ve 35 yaşından büyük olanlar için erken doğum riski daha fazladır.

Prematüre Bebeklerdeki Potansiyel Sağlık Sorunları

Bebek ne kadar erken doğarsa tıbbi problemlere sahip olma riski o kadar artar. Prematüre bebek doğumdan sonra aşağıdaki işaretleri gösterebilir:

• nefes alma zorluğu
• düşük kilo
• düşük beden yağlanması
• sabit beden sıcaklığını koruyamama
• normalden daha az aktivite
• hareket ve koordinasyon problemleri
• beslenme zorlukları
• anormal derecede solgun veya sarı cilt

Prematüre bebeklerde hayati tehlike oluşturan rahatsızlıklarla doğma riski de yüksektir. Bunlar arasında şunlar var:

• beyin kanaması ve pıhtısı
• akciğerlerde kanama veya pıhtı
• düşük kan şekeri
• neonatal sepsis, yani bakteriyel kan iltihabı
• zatürree
• kalbin ana damarında delik olması
• anemi
• akciğer gelişiminde gerilikten dolayı nefes alma problemleri

Bu problemlerin bazıları doğru bakım ile aşılabilirler. Bazıları ise uzun vadeli engel ve hastalıklara sebep olurlar.

Doktorlar doğumdan hemen sonra prematüre bebeklerde çeşitli testler uygularlar. Bu testler ile komplikasyon riski azalır. Ayrıca hastanede sürekli gözlem altında olacaklardır.

Yaygın testler arasında şunlar var:

• göğüs röntgeni ile kalp ve akciğer gelişiminin gözlenmesi
• kan testleri ile glukoz, kalsiyum ve bilirubin düzeylerinin ölçümü
• kan gaz analizi ile kandaki oksijen düzeylerinin tespiti

Prematüre Bebek Bakımı

Doktorlar anneye doğumu geciktirebilecek bazı ilaçlar vererek erken doğumu önlemeye çalışabiliyorlar.

Eğer erken doğum durdurulamazsa veya bebeğin erken doğurulması gerekli olursa, doktorlar yüksek riskli doğum için hazırlanırlar. Annenin yenidoğan yoğun bakım ünitesine sahip bir hastaneye gitmesi gerekebilir. Böylece bebeğin doğumunun hemen ardından bakım sağlanabilir.

Prematüre bebeğin hayatının ilk günleri ve haftalarında hastane bakımı genelde temel organ gelişimini desteklemek üzere olur. Yenidoğan sıcaklık kontrollü bir küvöz içerisinde tutulabilir. Takip cihazları ile bebeğin kalp ritmi, nefesi ve kan oksijen düzeyleri takip edilir. Bebeğin tıbbi yardım olmadan yaşayabilmesi için haftalar ve aylar geçebilir.

Prematüre bebeklerin pek çoğu ağızdan beslenemez çünkü emme ve yutkunmayı koordine edemezler. Bu bebeklere temel besinler damardan veya mideye inen bir tüpten verilirler. Bebeğin emmesi ve yutkunması yeterince güçlü olduğunda, memeden veya biberondan beslenmesi de genelde mümkün olur.

Prematüre bebeğin akciğerleri tam olarak gelişmediyse oksijen takviyesi de verilebilir. Kendi kendine ne kadar iyi nefes aldığına bağlı olarak, aşağıdaki yöntemler kullanılabilirler:

• solunum cihazı, akciğerlerden içeri ve dışarı hava pompalayan bir makinedir
• devamlı pozitif hava yolu basıncı, hafif hava basıncı ile hava yolları açık tutulur
• oksijen maskesi, bebeğin başına geçen bir cihazdır ve oksijen sağlar

Prematüre bebekler genelde aşağıdakileri yapabildiklerinde taburcu olurlar:

• emme veya biberonla beslenme
• desteksiz nefes alma
• beden sıcaklığı ve ağırlığını koruma

Prematüre Bebekler İçin Uzun Vadeli Beklentiler

Prematüre bebeklerin genelde özel bakıma ihtiyaçları olur. Bu nedenle genelde hayatlarına yoğun bakım ünitesinde başlarlar. Bu cihaz bebek üzerindeki baskıyı sınırlandıran bir ortam sağlar. Ayrıca sıcaklık, besin ve koruma sağlanarak doğru gelişim sağlanır.

Son zamanlarda anne ve yenidoğan bakımı geliştiği için prematüre bebeklerin hayatta kalma oranları arttı. JAMA’da yayınlanan bir çalışmaya göre, 28 hafta gibi aşırı erken doğum olarak görülen bir dönemde doğan bebeklerin hayatta kalma oranları 1993 senesinde %70 iken, 2012’de %79 olmuş.

Bununla birlikte tüm prematüre bebeklerde uzun vadeli komplikasyon riski vardır. Gelişimsel, tıbbi ve davranışsal problemler çocukluk boyunca devam edebilirler. Bazıları kalıcı engellere de sebep olabilirler.

Prematüre doğumla alakalı, özellikle de aşırı erken doğum varsa, bağlantılı yaygın uzun vadeli problemler şöyle:

• duyma sorunları
• görme kaybı veya körlük
• öğrenme bozuklukları
• fiziksel engeller
• gelişim gecikmesi ve kötü koordinasyon

Prematüre bebeklerin ebeveynleri çocukların bilişsel ve motor gelişimlerine dikkat etmeliler. Buna gülme, oturma ve yürüme gibi belli yeteneklerin başarımı da dahil.

Konuşma ve davranışsal gelişim de takip edilmeli. Bazı prematüre bebeklerin konuşma terapisi veya fizik terapi ihtiyacı olabilir.

Prematüre Doğumu Önlemek

Doğru ve yeterli doğum öncesi bakım almak erken doğum riskini azaltır. Diğer önleyici önlemler şöyle:

Gebelikten önce ve gebelikte sağlıklı beslenme. Bol bol tam tahıl, yağsız protein, sebze ve meyve tüketmelisiniz. Folik asit ve kalsiyum takviyeleri de öneriliyor.

Her gün bol su içmek. Önerilen miktar günde sekiz bardak ancak spor yapıyorsanız daha fazla için.

İlk trimesterden başlayarak aspirin almak. Eğer yüksek tansiyon veya aile geçmişinde erken doğum varsa, doktor her gün aspirin almanızı önerebilir.

Sigarayı bırakmak, uyuşturucu kullanmamak, reçeteli ilaçları aşırı kullanmaktan kaçınmak. Bu aktiviteler düşük ve erken doğumun yanında doğum kusuru risklerini de arttırabilirler.

Eğer erken doğum konusunda endişeleriniz varsa doktorunuzla konuşun. Doktor erken doğum riskini azaltmak için daha fazla önlem önerebilir.