Makat Çatlağı Nedir, Belirtileri Nelerdir?

Makat çatlağı veya daha resmi adıyla anal fissür, makat çevresindeki mukoza adı verilen nemli dokuda oluşan ince yırtıklar sebebiyle olur. Makat çatlağı tuvalete çıktığınızda sert veya büyük bir dışkı çıkarmanız sebebiyle oluşabilir. Genelde tuvalete çıkarken ağrı ve kanama ile kendini gösterir. Makat çevresinde bulunan kas halkasında spazmlar yaşamanıza da sebep olabilir.

Makat çatlağı küçük bebeklerde çok yaygındır ancak her yaştan insanı etkileyebilir. Çoğu çatlak vakası basit tedaviler ile iyileşir. Örneğin lif alımını arttırmak veya sitz banyosuna girmek fayda sağlayabilir. Fakat bazılarında ilaç veya cerrahi tedavi gerekli olabilir.

Belirtileri Nelerdir?

Makat çatlağının işaret ve belirtileri şöyledir:

• Tuvalete çıkınca bazen ağır olabilen ağrı
• Tuvalete çıktıktan sonra bir kaç saat süren ağrı
• Dışkıda veya tuvalet kağıdında parlak kırmızı kan
• Anüs çevresinde deride görünür çatlaklar
• Makat çatlağının çevresinde küçük bir kitle veya deri sarkması

Ne Zaman Doktora Görünmeli?

Eğer tuvalete çıkarken ağrınız varsa veya dışkıda, tuvalet kağıdında kan görürseniz doktorunuza görünün.

Sebepleri Nelerdir?

Makat çatlağının en yaygın sebepleri şöyle:

• Büyük veya sert dışkı çıkartmak
• Kabızlık veya ıkınmak
• Kronik ishal
• Anal ilişki
• Çocuk doğurmak

Daha az yaygın bazı sebepleri ise şöyle:

• Crohn hastalığı veya diğer inflamatuvar bağırsak hastalıkları
• Anal kanser
• HIV
• Tüberküloz
• Frengi

Risk Faktörleri

Makat çatlağı geliştirme riskinizde artışa sebep olan faktörler şöyle:

• Kabızlık: Tuvalette ıkınmak ve sert dışkılar çıkartmak yırtılma riskini arttırır.
• Çocuk doğurmak: Makat çatlağı doğum yapan kadınlarda daha yaygındır.
• Crohn hastalığı: Bu inflamatuvar bağırsak hastalığında bağırsaklarda kronik inflamasyon görülür. Bu da anal kanal dokusunun yırtılmaya daha eğilimli hale gelmesine sebep olur.
• Anal ilişki.
• Yaş: Makat çatlağı her yaşta olabilir ancak bebeklerde ve orta yaşlı bireylerde daha yaygındır.

Komplikasyonları Nelerdir?

Makat çatlağının komplikasyonları arasında şunlar bulunabilirler:

• İyileşmeyen çatlak: Sekiz hafta içerisinde iyileşmeyen makat çatlağı kronik kabul edilir ve daha fazla tedavi gerekir.
• Tekrar: Bir defa makat çatlağı yaşarsanız, bir başkasına dair ihtimaller artar.
• Çevre kaslara uzanan yırtık: Makat çatlağı anüsü kapalı tutan kas halkasına doğru uzanabilir ve bu nedenle iyileşme süreci daha uzun olur. İyileşmeyen çatlak rahatsızlık verir ve iyileşmesi için ilaç veya ameliyat gerekebilir.

Önleme

Kabızlık veya ishal için önlemler alarak makat çatlağı oluşmasını engelleyebilirsiniz. Yüksek lifli gıdalar tüketin, sıvı alın ve düzenli spor yaparak tuvalette ıkınma ihtiyacının önüne geçebilirsiniz.

Teşhis Süreci

Doktor muhtemelen tıbbi geçmişiniz hakkında bilgi alacaktır ve fizik muayene gerçekleştirecektir. Böylece anal bölgede inceleme gerçekleştirebilir. Bu muayene genelde makat çatlağı tanısı koymak için yeterli olur.

Akut makat çatlağı genelde taze bir yırtık gibi görünür. Kronik çatlakta ise çatlak daha derin olur, iç ve dış etli gelişimler vardır. Eğer sekiz haftadan daha uzun süre olursa kronik kabul edilir.

Çatlağın konumu genelde sebebine dair fikir verir. Anal açıklığın ön ve arka tarafında değil de yanlarında ortaya çıkan çatlakların başka bir bozukluğun belirtisi olma ihtimali daha fazladır. Doktor altta yatan bir rahatsızlıktan şüphe ederse daha fazla test yapmak isteyebilir.

• Anoskopi: Anüse sokulan tüp şeklinde bir cihaz kullanılır ve rektum ile anüs doktor tarafından görüntülenir.
• Esnek sigmoidoskopi: Doktor ince, esnek bir tüpü kolonun alt kısmına sokarak video görüntüsü alacaktır. Doktor 50 yaşınızdan gençseniz ve bağırsak hastalığı veya kolon kanseri risk faktörünüz yoksa bu uygulamayı yapabilir.
• Kolonoskopi: Doktor rektumdan esnek bir tüp sokacaktır ve tüm kolona bakacaktır. Bu test 50 yaşından büyükseniz ve kolon kanseri, başka rahatsızlık işaretleri veya karın ağrısı, ishal gibi risk faktörlerine sahipseniz uygulanacaktır.

Tedavi Süreci

Makat çatlağı genelde dışkıyı yumuşak tutmak için adım atarsanız bir kaç hafta içinde kendi kendine geçer. Lif ve sıvı alımını arttırabilirsiniz. Özellikle tuvalete çıktıktan sonra günde 10-20 dakika ılık suda oturmak rahatlama sağlar ve iyileştirmeyi hızlandırabilir.

Eğer belirtileriniz devam ederse, daha fazla tedaviye ihtiyacınız olma ihtimali yüksektir.

Cerrahi Olmayan Tedaviler

Doktor şunları önerebilir:

• Nitrogliserin sürmek: Çatlağa giden kan akışında artış sağlar, rahatlatır ve iyileşmeyi hızlandırır. Nitrogliserin diğer daha muhafazakar yöntemler başarısız olduğunda tercih edilen bir tedavi yöntemidir. Yan etkileri arasında ağır olabilen baş ağrısı bulunuyor.
• Anestezik kremler
• Botox iğnesi: Anal kasları felç eder ve spazmları rahatlatır.
• Tansiyon ilaçları: Kasları rahatlatmaya yardımcı olurlar. Nitrogliserin etkili olmadığında veya yan etkilere yol açtığında kullanılabilir.

Ameliyat

Eğer kronik makat çatlağınız varsa ve diğer tedaviler çözüm olmadıysa, belirtileriniz ağırsa, doktor ameliyat önerebilir. Doktor genelde anal kaslarda bir kesik açar ve spazmlar ile ağrının azalmasını sağlayarak iyileşmeyi hızlandırır.

Çalışmalara göre makat çatlağı için ameliyat tüm diğer tedavilerden daha etkili. Ancak ameliyatın tuvaleti tutamamaya sebep olma riski vardır.