KOAH hastalığı; nedir, belirtileri ve tedavisi

KOAH Nedir?

Kronik obstrüktif akciğer hastalığı veya KOAH, ilerleyici bir akciğer hastalığıdır. En yaygın olanı amfizem ve kronik bronşittir. KOAH’lı birçok insan bu koşulların her ikisine de sahiptir.

Amfizem, akciğerlerinizdeki hava keselerini yavaş yavaş yok eder ve bu da dışarıya doğru hava akışına müdahale eder. Bronşit inflamasyona ve bronş borularının daralmasına neden olur ki; bu da mukus oluşumuna neden olur.

KOAH solumayı zorlaştırır. Belirtiler evvela öksürük ve nefes darlığı başta olmak üzere hafif seyreder. İlerledikçe nefes almak giderek zorlaşabilir, göğüste hırıltılı solunum ve gerginlik olabilir. KOAH’ın başlıca nedeni, uzun süre sigara içicisi olmaktır. Uzun süre kimyasal tahriş edicilere maruz kalmak da KOAH’a neden olabilir. Bu, gelişmesi uzun zaman alan bir hastalıktır. Tanı genellikle görüntüleme testleri, kan tahlilleri ve akciğer fonksiyon testleri yapıldıktan sonra konulur.

KOAH için tedavi yoktur ancak yapılan bazı müdahaleler; semptomları hafifletmeye, komplikasyon şansını düşürmeye ve genellikle yaşam kalitesini iyileştirmeye yardımcı olabilir. Bu müdahaleler: İlaçlar, oksijen tedavisi ve cerrahi bazı işlemlerden oluşur.
Tedavi edilmediğinde, KOAH kalp problemlerine neden olabilir ve solunum yolu enfeksiyonlarını kötüleştirebilir.

KOAH Belirtileri Nelerdir?

İlk başta, KOAH semptomları oldukça hafif olabilir. Hatta çoğunlukla soğuk algınlığıyla karıştırılır. Erken belirtiler şunları içerir:

• Ara sıra egzersiz sonrası nefes darlığı
• Hafif ancak tekrarlayan öksürük
• Boğazınızı sık sık temizlemeye ihtiyaç duyarsınız

Merdivenler yerine asansörü ve fiziksel aktiviteleri azaltmayı tercih etmelisiniz. Belirtiler giderek daha da kötüleşebilir ve görmezden gelinmesi daha zor olabilir. Akciğerler daha fazla hasar gördüğünde, şunları yaşayabilirsiniz:

• Nefes daralması (hafif egzersizden sonra, merdiven çıkarken)
• Hırıltılı solunum veya gürültülü solunum
• Göğüste sıkışma
• Mukuslu veya mukuslu olmayan kronik öksürük
• Akciğerlerinizden her gün mukus temizlemeniz gerekir
• Sık soğuk algınlığı, grip veya diğer solunum yolu enfeksiyonları
• Enerji eksikliği

KOAH’ın sonraki evrelerinde semptomlar şunları da içerebilir:

• Yorgunluk
• Ayak, ayak bilekleri veya bacaklarda şişme
• Kilo kaybı

Şu durumlarda acilen tıbbi müdahaleye ihtiyaç duyulmaktadır:

• Kahverengileşmiş veya gri tırnaklarınız, dudaklarınız varsa (Kanınızdaki oksijen seviyesinin düşük olduğunu gösterir)
• Nefesinizi almakta güçlük çekiyorsunuz ya da konuşamıyorsunuz
• Şaşkın, karışık ya da baygın hissediyorsunuz
• Kalbiniz daralıyor
• Halen sigara içiyorsanız veya düzenli olarak dumana maruz kalırsanız,

belirtiler muhtemelen daha kötü olacaktır.

KOAH Sebepleri Nelerdir?

KOAH’ların en büyük tek nedeni sigaradır. KOAH’lı kişilerin yaklaşık yüzde 90’ı sigara içicidir veya eski içicidir. Sigara içenlerin yüzde 20 ila 30’unda KOAH gelişir. Çoğunda diğer akciğer rahatsızlıklarından biri gelişir veya akciğer fonksiyonlarını zayıflar.

KOAH’lı birçok insan 40 yaşın üzerindedir ve az da olsa sigara içme geçmişine sahiptir. Ne kadar uzun süre sigara içerseniz, KOAH riskiniz o kadar yüksek olur. Sigara dumanına ek olarak, soba dumanı, sanayi dumanı vb. maruz kalmak KOAH’a neden olabilir. Astımınız varsa KOAH riskiniz daha da artmaktadır. İş yerinde kimyasallara ve dumanlara maruz kaldıysanız, KOAH’a yakalanabilirsiniz. Uzun süre hava kirliliğine maruz kalma ve tozu teneffüs etmek de KOAH’a neden olabilir.

Gelişen ve nüfusu artan ülkelerde tütün dumanı ile birlikte, evlerin havalandırması genellikle kötü olduğundan; yemek dumanı ve yakıttan salınan duman da insanlar tarafından farkında olmadan fazla oranda solunmaktadır. Bunların hepsi ayrı ayrı etken olmaktadır. Ayrıca KOAH, bir genetik yatkınlık sonucu da oluşabilir.

KOAH’lı insanların %5’i, alfa-1-antitripsin olarak adlandırılan bir protein eksikliğine sahiptir. Bu eksiklik akciğerlerin bozulmasına ve aynı zamanda karaciğeri etkileyebilmesine neden olur. KOAH bulaşıcı değildir.

KOAH Teşhisi

KOAH teşhisi için sadece tek bir test bulunmamaktadır. Tanı; semptomlara, fizik muayene ve test sonuçlarına dayanır. Doktora gittiğinizde, belirtilerinizin hepsinden bahsettiğinizden emin olun. Aşağıdaki durumları mutlaka doktorunuza bildirin:

• Sigara içiyorsanız ya da geçmişte sigara içtiyseniz
• İşyerinde akciğer tahriş edicilere maruz kaldıysanız
• Fazla süre pasif içici olduysanız
• Ailenin geçmişinde bir KOAH öyküsü varsa
• Astım veya diğer solunum sıkıntılarınız varsa

Fiziksel muayene sırasında, doktorunuz nefes alırken akciğerlerinizi dinlemek için bir stetoskop kullanacaktır. Tüm bu bilgilere dayanarak, doktorunuz daha eksiksiz bir resim elde etmek için aşağıdaki testlerden bazılarını isteyebilir:

• Bir spirometri, akciğer fonksiyonunu değerlendirmek için gerekli bir testtir. Test sırasında, derin bir nefes alıp spirometreye bağlı bir tüpe üfleyeceksiniz.
• Görüntüleme testleri; bir göğüs röntgeni veya bilgisayarlı tomografi taramasıdır. Bu görüntüler ciğerlerinize, kan damarlarına ve kalbinize dair ayrıntılı bir görünüm sağlayabilir.
• Arteryal bir kan gazı testi, kan oksijen düzeylerini ölçmek için bir arterden kan örneği alarak yapılır.

Bu testler, KOAH olup olmadığınızı veya astım, kalp yetmezliği gibi başka bir durumu belirleyebilir.

KOAH Tedavisi

Tedavi semptomları hafifletebilir, komplikasyonları önleyebilir ve genellikle hastalığın ilerlemesini yavaşlatabilir.

İlaçlar

Bronkodilatörler, bronşları genişleterek hava yollarının kaslarını rahatlatmaya yardımcı olan ilaçlardır, böylece daha kolay nefes alabilirsiniz. Genellikle bir sprey sıkma aletine geçirilirler. Hava yollarındaki iltihaplanmayı azaltmak için, glikokortikosteroid ilaçlar eklenebilir.

Diğer solunum yolu enfeksiyonları riskini azaltmak için doktorunuza danışın; yıllık grip aşısı, pnömokok aşısı ve boğmaca aşısı veya bir tetanoz güçlendiricisi almalısınız.

Oksijen Terapisi

Kan oksijen seviyeniz düşükse, daha iyi nefes almanıza yardımcı olması için bir maske veya burun deliğinden oksijen alabilirsiniz. Taşınabilir bir ünite, dolaşmayı kolaylaştırabilir.

Ameliyat

Ameliyat ciddi seviyede KOAH için veya başka tedaviler başarısız olduğunda ve amfizem varsa daha olasıdır. Ameliyatlardan birine büllektomi denir. Cerrahlar büyük hava keselerini akciğerlerden temizler. Bir diğeri ise akciğerin hacmini azaltıcı bir ameliyat olup, akciğer dokusunu hasar görmez kılar. Bazı durumlarda akciğer transplantasyonu bir seçenektir.

Hayat Tarzında Değişiklikler

Belli yaşam tarzı değişiklikleri, belirtilerinizi hafifletmenize veya rahatlamanıza yardımcı olabilir. Bunlar arasında şunlar bulunur: Eğer içiyorsanız, sigarayı bırakın. Doktorunuz uygun ürünler veya destek hizmetleri önerebilir. Mümkün olduğunca, duman ve kimyasal dumanlardan kaçının. Vücudunuzun ihtiyacı olan beslenme yöntemini uygulayın. Sağlıklı bir beslenme planı oluşturmak için doktorunuz veya diyetisyeninizle birlikte çalışın. Sizin için ne kadar egzersizin güvenli olduğu konusunda doktorunuzla konuşun.