Hemoglobin nedir, belirtileri nelerdir?
Hemoglobin, kırmızı kan hücrelerinde(alyuvar) bulunan ve demir molekülleri bakımında zengin olan bir proteindir. Akciğerlere giren oksijen, kandaki hemoglobine bağlanır ve vücuttaki dokulara taşınır. Bir kişinin kırmızı kan hücreleri yeterli değilse ya da kırmızı kan hücrelerinde herhangi bir terslik varsa, vücut; fonksiyon göstermesi için gerekli oksijeni alamaz. Bu duruma “anemi” denir. Bu yazıda, hemoglobinin vücuttaki rolüne ve kandaki seviyelerinin test edilmesine bakacağız. Ayrıca ana anemi türlerini daha ayrıntılı olarak inceleyip, durumu önlemenin yollarını keşfedeceğiz.
Hemoglobin Nedir?
Her hemoglobin proteini, dört hücre oksijeni taşıyabilir ve bu oksijen vücuda kırmızı kan hücreleri vasıtasıyla gönderilir. Vücudun milyarlarca hücresinin her birinin kendini onarmak ve korumak için oksijene ihtiyacı vardır. Hemoglobin, aynı zamanda kırmızı kan hücrelerinin kan damarları boyunca kolayca hareket etmesine yardımcı disk şeklini almalarına yardımcı olur.
Hemoglobin Seviyeleri Nasıl Test Edilir?
Hemoglobin seviyeleri kan tahlili ile ölçülür. Hemoglobin veya Hgb, genellikle kan gramı başına gram cinsinden ifade edilir (g / dL). Kandaki düşük hemoglobin seviyesi, doğrudan düşük bir oksijen seviyesiyle ilişkilendirilir. Bir kan tahlili sonucunda bir erkekte 13.5 g / dL’den daha az veya bir kadında 12 g / dL’den daha düşük hemoglobin bulunursa doğal olarak anemi teşhisi konur. Çocuklarda normal seviyeler yaşa göre değişir.
Yüksek Hemoglobin Seviyesi Ne Anlama Gelir?
Yüksek hemoglobin seviyeleri nadir görülen bir kan hastalığı olan “Polisitemi”nin göstergesi olabilir. Bu hastalık vücudun çok fazla kırmızı kan hücresi oluşturmasına ve kanın normalden daha yoğun olmasına neden olur. Bu durum; pıhtılaşma, kalp krizi ve felçlere yol açabilir. Tedavi edilmezse ölümcül olabilir, ciddi bir hastalıktır ve bir yaşam boyu sürebilir. Yüksek hemoglobin aynı zamanda dehidrasyon, sigara içimi veya yüksek rakımda yaşama nedeniyle oluşabilir veya akciğer veya kalp rahatsızlığı gibi diğer durumlarla bağlantılı gelişebilir.
Düşük Hemoglobin Seviyesi Ne Demektir?
Düşük hemoglobin seviyeleri genellikle bir kişinin anemi olduğuna işaret eder. Birkaç çeşit anemi vardır:
Demir eksikliği anemisi: En yaygın olan türüdür. Bu anemi şekli, bir insanın vücudunun yeterli miktarda demir içermemesi durumunda oluşur. Anemi genellikle kan kaybından kaynaklanır, ancak demirin zayıf emiliminden de kaynaklanabilir. Bu örneğin; birinin gastrik bypass ameliyatı olması durumunda olabilir.
Gebelikle ilişkili anemi: Demir eksikliği anemisinin bir türüdür; hamilelik ve doğum önemli miktarda demir gerektirdiğinden ortaya çıkar.
Vitamin eksikliği anemisi: Beslenme rutininde vitamin B12 veya folik asit (folat olarak da bilinir) gibi besin seviyelerinin düşük olması durumunda oluşur. Bu anemi kırmızı kan hücrelerinin şeklini değiştirir, bu da onları daha az etkili kılar.
Aplastik anemi: Kemik iliğinde kan oluşturan kök hücrelerin; bağışıklık sistemi tarafından saldırıya uğradığı ve daha az kırmızı kan hücresi oluşturduğu bir hastalıktır.
Hemolitik anemi: Başka bir durumun sonucu olabilir veya kalıtsal olabilir. Kırmızı kan hücrelerinin kan dolaşımında veya dalakta parçalanması sonucu oluşur.
Orak hücreli anemi: Hemoglobin proteininin anormal olduğu kalıtsal bir durumdur. Bu, kırmızı kan hücrelerinin, orak şeklini aldığı ve katı olduğu anlamına gelir.
Anemi; böbrek hastalığı ve kanserle alınan kemoterapi gibi vücudun kırmızı kan hücreleri yapma kabiliyetini de etkileyen diğer koşullardan da kaynaklanabilir.
6-8 haftalıkken yeni doğanlarda genellikle geçici bir anemi gerçekleşebilir. Bebekler, doğumla alyuvarlardan kurtulduklarında ve bedenleri yeni kırmızı kan hücreleri yaratmadığında ortaya çıkar. Bu durum başka bir sebepten dolayı hasta olmadıkça bebeği olumsuz olarak etkilemez.
Bebekler ayrıca hücreleri parçalayarak çok hızlı bir şekilde kansızlığa da neden olabilirler ve bu; sarılık olarak bilinen bir durumla sonuçlanır. Bu genellikle anne ile bebek uyumsuz kan türlerine sahipse oluşur.
Hemoglobin Düşüklüğünün Belirtileri Nelerdir?
Düşük hemoglobin tipik semptomları şunları içerir:
• Zayıflık
• Nefes darlığı
• Baş dönmesi
• Hızlı, düzensiz kalp atışı
• Kulaklarda zonklama
• Baş ağrısı
• Soğuk eller ve ayaklar
• Soluk veya sarı cilt
• Göğüs ağrısı
Kimler Risk Altında?
Yaşlı insanlar ya da günlük beslenmelerinde demir içermeyen insanlar, anemi gelişme riski altında olabilir. Güçlü egzersiz yapan insanlar da daha büyük risk altındadır, zira egzersiz kan dolaşımındaki kırmızı kan hücrelerinin parçalanmasına yol açabilir. Adet veya hamile olan kadınların ayrıca kansızlığa yakalanma riski yüksek olabilir.
Otoimmün koşullar, karaciğer hastalığı, tiroid hastalığı ve inflamatuvar bağırsak hastalığı dahil olmak üzere kronik sağlık koşullarına sahip insanlarda hemoglobin düzeyleri düşebilir, bu da anemi gelişme şansını artırır.
Hemoglobin seviyeleri, bir kişinin vücudunda daha fazla oksijene ihtiyacı olduğu durumlarda artar. Sonuç olarak, akciğer veya böbrek hastalığı olan, sigara içen veya dehidrasyon olan bir kişi, hemoglobin düzeylerinde artış riski altında olabilir.
Ne Gibi Önlemler Alabilirsiniz?
Birçok çeşit anemi engellenemese de; sığır eti, koyu yeşil yapraklı sebzeler, kurutulmuş meyveler ve fındık gibi demirden zengin gıdaları yiyerek, demir veya vitamin eksikliklerinin neden olduğu anemi önlenebilir.
Et ve süt, B12 vitamini için iyi bir kaynaktır ve folik asit, turunçgil suları, baklagiller ve tohumlanmış hububatlarda bulunur.
American Society of Hematology, beslenme anemisini önlemeye yardımcı olmak için günlük bir multivitamin kullanmanızı önerir. Bununla birlikte, yaşlı yetişkinler demir eksikliği anemisi için doktorları tarafından talimat verilmedikçe demir takviyeleri kullanmamalıdır. Sigarayı bırakmak ve bol miktarda su tüketmek, yüksek hemoglobin düzeylerinden kaçınmaya yardımcı olabilir.
Nasıl Tedavi Edilebilir?
Anemi tedavisi, durumun nedenine bağlı olarak değişir. Beslenme düzenindeki veya takviyelerdeki değişiklikler; demir veya vitamin eksikliği anemisine sahip insanlara yardımcı olabilir. Anemi başka bir rahatsızlıktan kaynaklanıyorsa, altta yatan hastalığın tedavisi genellikle sorunu hafifletir. İlaçlar ve kan transfüzyonları aplastik anemi için tedavi seçenekleri arasındadır ve hemolitik anemi durumunda antibiyotikler kullanılabilir.
Polisitemi, tedavisi olmayan, ancak ilaçla bir ömür boyu baskılanabilen bir hastalıktır.
Orak hücreli anemi hastalığı yaşamı sınırlayan bir durumdur. Mevcut tek tedavi; bir hematopoetik kök hücre nakli olabilir. Bununla birlikte, belirtileri azaltacak ve bir kişinin yaşam kalitesini artıracak tedaviler mevcuttur.