Hematom nedir, belirtileri ve tedavisi

Hematom bedendeki büyük kan damarlarından bir tanesi hasar gördüğünde ortaya çıkabilen yaygın bir problemdir. Pek çok insan hayatını bir döneminde hematom yaşar. Morarma gibi görünebilir ancak morarmada büyük değil daha küçük damarlar hasar görürler.

Hematomların büyük kısmı görece zararsız olsalar da, daha ciddi bir tıbbi soruna da işaret edebilirler.

Kaza sonrası yaralanma geçiren veya kafaya darbe alan herkes iç kanama için öncelikle doktora başvurmalı.

Hematom Nedir?

Hematom terimi büyük kan damarlarının dışında yaşanan kanlı bölgeyi ifade eder. Genelde bölgenin yaralanması veya travma geçirmesi sonucunda ortaya çıkar.

Yaralanma sonucunda damar duvarları yıkılır ve kan çevre dokulara akar.

Herhangi bir damarda ortaya çıkabilir ve konumu doğasını değiştirebilir.

Hematom kan kaybına benzerdir ancak kan kaybında kanama devam ederken, hematomda hali hazırda pıhtılaşmıştır.

Türleri

Hematomun türü bedende nerede ortaya çıktığına bağlıdır. Konumu potansiyel olarak ne kadar tehlikeli olduğunun da belirlenmesini sağlar.

• Kulak hematomu: Kulak hematoması kulak kepçesi ve onun üstündeki deride ortaya çıkar. Özellikle güreş, boks ile uğraşanlar ve kafaya darbe alan sporcularda yaygındır.
• Tırnakaltı hematomu: Tırnağın altında olur. Genelde parmağa çekiç vurmak gibi küçük yaralanmalarda olur.
• Kafa derisi hematomu: Kafaya darbe almakla olur. Hasar dış deri ve kaslardadır ve beyni etkilemez.
• Septal hematom: Genelde kırık burundan dolayı olur ve tedavi olunmazsa burun problemlerine yol açabilir.
• Cilt altı hematom: Cildin hemen altında olur ve sebebi cilt yüzeyine yakın ince damarlardır.
• Retroperitoneal hematom: Karın boşluğunda olur ancak organlarda değildir.
• Dalak hematomu: Dalakta olur.
• Hepatik hematom: Karaciğerde olur.
• Omurilik epidural hematomu: Omurilik ve omurga arasında olur.
• Kafatası içi epidural hematomu: Kafatası kemiği ve beynin dış kısmı arasında olur.
• Subdural hematom: Beyin dokusu ve beynin iç dokusu arasında olur.

Sebepleri

Yaralanmalar ve travmalar hematomların büyük kısmının sebebidir. Damar duvarlarına gelen herhangi bir hasar damarlardan kan sızıntısına sebep olabilir. Damardan kaçan kanlar toplanırlar ve hematom oluşur.

Hematom oluşması için yaralanmanın illa ki ağır olmasına gerek yok. Parmağı bir yere vurmak gibi basit şeylerde bile tırnak altı hematom yaşanabilir.

Araç kazası, yüksekten düşmek ve anevrizma gibi daha ciddi sakatlanmalar ise ağır hematoma sebep olabilirler.

Tıbbi, kozmetik veya diş operasyonlar da çevre doku ve damarlara hasar verebileceği için hematoma sebep olabilirler.

Bazı kan incelticiler de hematom riskini arttırırlar. Düzenli olarak aspirin, warfarin ve dipyridamole alanlarda hematom gibi kanama problemleri yaşama ihtimali daha fazla.

Bir sebebi olmaksızın da hematom yaşanabilir.

Belirtileri

Yüzeysel hematomlarda şu belirtiler olabilirler:

• renk değişimleri
• inflamasyon ve şişkinlik
• bölgede gerginlik
• kızarma
• hematom çevresindeki deride sıcaklık
• ağrı

İç hematomu tespit etmesi daha zor olabilir. Kaza veya ciddi yaralanma yaşayan herkes düzenli olarak hematom için doktor kontrolüne gitmeli.

Kafatasındaki hematomlar özellikle tehlikeli olabilirler. Doktora göründükten sonra bile aşağıdakiler gibi belirti ve işaretlere dikkat etmek gerekli:

• ağır, kötü hale gelen baş ağrısı
• eşit olmayan göz bebekleri
• kol ve bacakları hareket ettirme zorluğu
• duyma kaybı
• yutkunma zorluğu
• uyku hali
• sersemlik
• bilinç kaybı

Belirtiler hemen ortaya çıkmayabilirler ancak genelde bir kaç gün içerisinde ortaya çıkarlar. 2014 yılındaki bir çalışmanın yazarların subdural hematom belirtilerinin yaralanmadan sonra 72 saat içerisinde ortaya çıktığını belirtiyorlar.

Morarma ve Hematom Farkı

Etkilenen bölgedeki renk kaybı ve gerginlik pek çok insanın morarma ve hematomun aynı şey olduğunu düşünmesine sebep oluyor.

Morarmada ince damarlardan kan sızar ve mor, mavi, koyu lekelenmeli bölgeler ortaya çıkar. İyileşen morarmanın rengi değişir ve yok olmadan önce daha açık sarı hale gelir. Morarma genelde ciddi değildir.

Hematomda ise kan büyük damarlardan sızar. Bıraktığı iz koyu mavi veya siyah olabilir ancak ciddi bir kızarma da olabilir. Daha ağır travmalar hematoma sebep olurlar ve ağrı olabildikleri gibi tıbbi tedavi de gerektirebilirler.

Morarmaların büyük kısmı tedavi olmaksızın kendi kendine geçer. Ağır morarmalar nadirdir ancak iç dokulara veya organlara da hasar verebildiklerinden enfeksiyonu önlemek için tedavi gerekli olabilir.

Bazı insanlar morarmalara yatkındırlar ve bu kişiler arasında anemi ve vitamin eksiklikleri yaşayanlar ile kan sulandırıcılar alanlar bulunuyorlar.

Tedavi

Hematom bazı vakalarda tedavi gerektirmez. Beden genelde zaman içerisinde hematomdan gelen kanı tekrar emer.

Cilt, tırnak ve yumuşak dokuların altındaki hematomu yönetmek için kişi yaralı bölgeyi dinlendirmeli ve ağrı ile şişkinlikleri önlemek için bölgeye havlu içinde buz uygulamalı.

Hematom olan bölgeyi sarmak da damarların iyileşme sürecinde tekrar açılmasını önler. Doktor bu uygulama gerekkli olduğunda bilgi verecektir.

Doktor ağrı varsa ağrı kesici yazabilir. Genelde aspirin gibi ağrı kesicilerden kaçınmanızı önerirler çünkü bunlar kanı incelterek hematomu daha kötü hale getirebilirler.

Hematoma için bazen cerrahi olarak kanı almak gerekir. Eğer kan omuriliğe, beyne ve diğer organlara baskı yapıyorsa ameliyat gerekebilir. Diğer vakalarda ise enfeksiyon riskini önlemek için olabilir.

Cerrahi tedavi kafatası içindeki hematomalar da dahil olmak üzere her vakada gerekli olmayabilir. Örneğin 2015 yılında yapılan subdural hematoma araştırmasında araştırmacılar büyük çoğunluğun koruyucu tedavi aldığını fark etmişler. Bu vakaların sadece %6.5’inde cerrahi tedavi gerekli olmuş.

Nadiren de olsa damarlar kan sızdırdıkça hematom devam edebilir. Eski ve yeni kanın karışımının doktor tarafından tamamen alınması gerekebilir.

Komplikasyonlar

Tedavi edilmeyen hematom komplikasyonlara sebep olabilir.

Örneğin beyindeki hematomun tespiti belli testler olmaksızın zordur. Devam eden baş ağrısı, sersemlik ve konuşmada bozulma gibi belirtiler yaşanabilir.

Başa darbe alan veya ağır yaralanma yaşayan herkes doktora görünmeli.

Ne Zaman Doktora Görünmeli?

Pek çok hematom basittir. Tırnak veya deri altı hematom ağrılı olabilir ancak genelde komplikasyona sebep olmaz.

Eğer hematom özellikle ağrılıysa, tıbbi yardım almak en iyisidir. Doktor bölgeyi sarmayı önerebilir. Ayrıca bölgede renk kaybı, şişkinlik ve ısınma gibi enfeksiyon belirtileri varsa doktoru görmek iyi olabilir.

Kafa yaralanması yaşayan herkes tüm belirtilerde doktora görünmeli. Doktor kafatası içinde hematomdan şüphelenirse test isteyebilir.

Benzer şekilde araba kazası, yüksekten düşme gibi ciddi kazalar yaşayan herkes düzenli olarak doktora görünmeli. Yaranın ilk inflamasyonu geçtiği zaman, doktor iç doku ve organları etkileyen morarma ve hematomları görmek isteyebilir.

Sonuç Olarak

Hematom korkutucu görünebilir ancak doğru tedavi ile hasar kalmaması sağlanabilir.

İnsanlar kulak veya tırnak altı gibi küçük hematomları evde kendi kendilerine yatıştırabilirler.

Baş yaralanması yaşayan, kaza geçirenler veya enfeksiyon işaretine sahip hematom sahipleri ise doktora görünmeliler. Hızlı teşhis ve doğru tedavi ile hematomların büyük kısmı komplikasyon olmaksızın geçerler.