Egzamayı tetikleyen faktörler nelerdir?
Egzama nedir?
Egzama ve dermatit aynıdır. İki ana dermatit/egzama türü vardır:
Atopik dermatit: Genetik olarak yatkın kişilerde çevresel faktörler ile ortaya çıkan bir egzema şeklidir.
Kontakt dermatit: Tipik olarak, tetikleyici ajanların deri ile temas eden bölgelerde egzema lezyonları oluşturması ile ortaya çıkar. Eğer rahatsız edici maddeden uzak durursanız, egzema da hafifler veya ortadan kalkar.
Peki bu tetikleyici ve tahriş edici ajanlar nedir?
Sabunlar ve deterjanlar
Sabunlar ve deterjanlar, derinin kendi doğal yağlarını da temizler. Bu, cildi kuru ve kaşıntılı yapar ve tahriş edicilere karşı daha hassas hale getirme eğilimindedir. Yani kurutucu bir sabun, banyo köpüğü ve duş jelinden kaçının. Bunun yerine yoğun bir nemlendirici ya da katkısız bir temizleyici kullanın. Deterjan kullanırken veya benzer kimyasallarla uğraşırken pamuklu astarlı lastik eldivenler giyin. Giysilerinizi deterjanla yıkadıktan sonra iyice durulayın. Kimyasal deterjanlar bilinen tetikleyici faktörlerdir ve yumuşatıcılar sıklıkla egzamayı daha da kötüleştirir. Ellerinizdeki egzamadan şikayetçiyseniz, sıvı sabunlar yerine katı beyaz sabunları tercih etmeli, ve mümkünse ellerinizi her yıkama sonrası uygun bir nemlendirici ile nemlendirmelisiniz.
Tuvalet malzemeleri ve parfümler
Egzaması olan bazı kişiler, banyo malzemeleri ve parfümlerin içindeki koruyucuların ve alkollerin tahriş edici olabileceğini unutuyor. Bunlardan kaçınmak ya da sadece nazik ürünler kullanmak en iyisi olabilir.
Giyim
Yün gibi tahriş edici kumaşlar yerine pamuklu giysiler giyin. Bununla birlikte, muhtemelen kumaşın düzgünlüğü de yardımcı olabilir. Yani bazı pürüzsüz ve tırtıksız kumaşlar muhtemelen pamuk kadar iyidir.
Sıcaklık
Çok sıcak veya çok soğuktan kaçının. Aşırı sıcaklık ve nem oranı, egzama semptomlarının alevlenmesini tetikleyebilir.
Stres, kaşıntı alışkanlığı ve kaşıntı ile tahriş döngüsü
Stres egzamaya neden olmaz. Ancak, bazı insanlar kaşınarak strese tepki gösterme alışkanlığındadır. Deriyi kaşırken çizmenin egzamayı daha da kötüleştirebileceği düşünülmektedir, bu da daha fazla hasar demektir. Egzama daha kötü hale getirebilir. Egzamayı kaşımamak için mümkün olduğunca fazla çaba sarf etmelisiniz. Bu konuda, tırnakların kısa kesilmesi yardım edebilir, böylece tahriş çok keskin olmaz. Eğer uykunuzda kaşınıyorsanız, geceleri pamuk eldiven giymeyi düşünün. Kaşıntıyı hafifletmeniz gerekiyorsa, parmaklarınızla ovalayın. Bazı insanlar rahatlama egzersizleri ya da benzer tekniklerin stresi azaltmaya yardımcı olduğunu düşünüyor. Bu, egzamanın ciddiyetini azaltmaya yardımcı olabilir.
Enfeksiyon
Sıklıkla kaşınmasıyla ortaya çıkan enfeksiyon, egzamayı kötüleştirebilir.
Gıda alerjisi
Atopik egzaması olan 10 çocuktan 1’inde semptomları daha da kötüleştirebilen bir gıda alerjisi vardır. Genel olarak, tetikleyici faktör olarak gıda alerjisi olanlar, ciddi egzamaya sahip küçük çocuklardır. Bazı insanlarda egzama belirtilerine neden olan en yaygın tetikleyici ajanlar, gıdalar inek sütü, yumurta, soya, buğday, balık ve kuruyemiştir.
Gıdaların egzamayı daha da kötüleştirdiğini nasıl bilebilirim?
Bazen gıda alerjisi hemen oluşur. Semptomlar, tetikleyici yiyecekleri yedikten itibaren iki saat içinde gelişir. Kaşıntı, yemekten kısa süre sonra kötüleşebilir. Yaygın belirtiler, kaşıntı, kızarıklık, şişmenin gözlendiği kepekli, bazen sulantılı ve kabuklu lezyonlardır.
Gıda alerjisi bazı durumlarda geç ortaya çıkar. Semptomlar, tetikleyici yiyecekleri yedikten 6 ila 24 saat sonra gelişir. Semptomlar kaşıntı ve egzama kötüleşmesini içerir. Bazen karın ağrısı ve ishal de ortaya çıkar.
Bir yiyeceğin egzama semptomlarını daha da kötüleştirdiğinden şüphelenirseniz doktorunuz size yardımcı olabilir. Herhangi bir semptomu ve tüm yiyecekleri ve içecekleri, not almalısınız. Doktorunuza görünmeden önceki 4 ila 6 hafta boyunca bir gıda günlüğü tutmak yararlı olabilir.
Gıda alerjisini doğrulamak her zaman kolay değildir. Yapılması en kolay şey, birkaç hafta boyunca egzamayı daha da kötüleştirdiğini düşündüğünüz yiyeceklerin tüketimini bırakmaktır. Not alın ve sonra kasıtlı olarak tekrar yemeye başlayın ve egzamanın ne kadar kötüleştiğini kaydedin. Bunun için doktorunuzun tavsiyesine ihtiyacınız olabilir.
Ev tozu akarı
Ev tozu akarları, her evde meydana gelen ve gözle görülemeyecek kadar küçük parazitlerdir. Mikroskop olmadan göremezsiniz. Genellikle yatak odalarında ve minderlerde tozun bir parçası olarak yaşarlar.
Egzama olan birçok insanın ev tozu akarlarına alerjisi vardır. Ev tozu akarlarını bir evden tamamen temizlemek imkansızdır ve sayılarını, faydalı olabilecek bir seviyeye indirmek zor bir iştir. Sizin deri döküntüleriniz ile beslenir ve hayatta kalırlar. Bu nedenle kıyafet değişikliklerinizi yatak odalarınzda değil de banyonuzda yapmanız önemlidir. Elektrikli süpürgelerin içinden geceleri akarlar çıkabileceğinden yatak odalarınızda bulundurmamanız uygun olur.
Evcil hayvanlar
Bazı ebeveynler, evcil hayvanlarla temas halindeyken çocuklarda semptomların daha kötü olduğunu bildirmektedir. Hayvanın saçına veya tükürüğüne karşı oluşabilecek bir alerji, durumu alevlendirir. Evcil hayvanınızın neden olabileceğinden şüpheleniyorsanız, belirtilerin iyileşip iyileşmediğini görmek için bir süreliğine onu, başka bir eve götürmeyi deneyin.
Diğer olası tetikleyiciler
Semptomları tetikleyebilen veya kötüleştirebilen diğer olası faktörler, küf mantarları, gebelik ve hormonal değişikliklerdir. Ancak, bunlar önlenebilir olmayabilir. Egzama olan kişilerde semptomları tetikleyebilen ve henüz tanımlanmamış pekçok başka faktörler de olabilir. Her zaman alerji testleri yardımcı olmaz. Çünkü egzemaya sebep olan yüzlerce sebep varken, alerji testlerinde 20-30 arası maddeye bakılır. Yani bir test yapalım neye karşı alerjimiz var neye karşı yok diye bir durum tamamen yanlıştır. Hatta şu an alerjiniz olduğu bir şeye, zaman içerisinde alerji geliştirmeyebilirsiniz. Egzemaya sebep olabilecek ajanları anlamanızda en güzeli gözlem yapmak, günlük tutmaktır.