Cilt alerji testleri nelerdir?

“Alerji” sözcüğü bir kişiye ya da bir şeye karşı duyulan rahatsız olma, olumsuz reaksiyon gösterme anlamına gelir. Bazı canlıların vücudu; birtakım besinlere, toza, kokuya, kıl, tüy gibi nesnelere, ilaçlara, kimyasallara karşı olumsuz tepki gösterir ve bu durum da genel olarak alerji şeklinde ifade edilir. Alerji sorunu kimi zaman kişiyi, canlıyı çok az etkileyerek günlük yaşamını çok da olumsuz etkilemezken, bazen yaşamı zorlaştırabilir, birtakım sağlık sorunlarına sebep olabilir.

Alerjinin temel ve en kesin tedavisi alerjiye neden olan etkenin tamamen ortadan kaldırılmasıdır. Bu bağlamda alerji sorunu yaşayan birçok kişi alerjenlerden korunarak bu sıkıntıyı büyük ölçüde hafifletebilir ve semptomları ortadan kaldırabilir. Fakat herkes için ve her alerji durumu için çözüm bu kadar da basit olmayabiliyor. Zira alerjinin semptomları ve bulgular günlük yaşantıyı ve yapılan işi etkilemeye başladığında doktora başvurmadan, uygun tedaviyi almadan yaşamak zor olabilir.

Alerji şikayeti ile doktora başvuran kişide alerjeni tespit etmek için farklı testler mevcuttur. Alerji testleri, alerjik deri rahatsızlıklarında şikayetleri tetikleyen alerjenleri açığa çıkarmak amacıyla uygulanmakta olan tanısal testlerdir. Alerjik hastalıklara neden olan reaksiyon mekanizmaları farklı olduğu için hastalığa uygun testler dermatolog tarafından uygulanır ve alerjen belirlenir. Bu amaçla kollardan, sırt derisinden veya kandan yapılan alerji testleri kişinin neye karşı alerjisi olduğu konusunda sıklıkla yardımcı olur. Hastanın neye alerjisi olduğunu bilmesi; hem kendisini koruyabilmesini sağlar hem de doktora hastaya ilaç gerekip gerekmediği konusunda yardımcı olur. Fakat burada bilinmesi gereken en önemli nokta yapılan alerji testlerinin her türlü alerjeni araştırmadığı, sadece en sık rastlanan alerji ajanları baz alınarak yapıldığıdır. Yani hastanın ifadesi olan, “ doktorum alerji testi yapalım neye karşı alerjim var neye yok hepsine bakalım” tanımı tamamen yanlıştır.

Cilt alerjilerinin tespiti için hangi alerji testleri uygulanır?

Deri delme (prick) testi,
Yama (patch) testi,
Foto yama testi,

Deri Prick (deri delme) testi nedir, nasıl yapılır?

Dermatolojide en sık uygulanan alerji testlerinden birisi deri delme testidir. “Prick” sözcüğü deriyi iğne ile delme anlamına gelmektedir. Deri delme testi şikayetleri bir solunum ya da besin alerjisinin var olduğundan şüphe ettiren olgularda uygulanan bir testtir.

Testte antijen deriye damlatıldıktan sonra, lansetle hafifçe kaldırılıp bırakılması mantığına dayanmaktadır. İşlemden 15-20 dakika sonra da test değerlendirilir. Çok sık olmamakla birlikte anafilaksi, nefes darlığı, şok gibi yaşamı tehdit edici reaksiyonlar ortaya çıkabileceği için, test acil müdahale koşullarının varlığında ve uzman kişiler tarafından yapılmalıdır. Delme testinin uygulandığı bölgede gelişebilecek kızarıklık ve şişliklerin pek çoğu birkaç saat içinde kendiliğinden ortadan kalkar ve zaten bu tür reaksiyonların yaşamsal bir önemi de yoktur. Prick testi, ciltte alerjenlerin saptanmasında çok hızlı, sıklıkla güvenilir ve ucuz bir yöntemdir. Prick testte; çimen ve ağaç polenleri, küfler, hayvan tüyleri, ev tozları ve gıdalar gibi çevrede çok sık olarak maruz kalınan alerjenler kullanılır.

Patch (yama) testi nedir, nasıl yapılır?

Yama testi, her alerjik reaksiyonda değil , alerjik kontakt dermatit (temas egzaması) tanısı konan hastalarda hastalığa neden olabilecek alerjenleri tespit etmek amacıyla uygulanmakta olan tanısal bir testtir. Patch (yama) testi; vazelin içinde hazırlanmış ya da hazır halde özel bantlara emdirilmiş olarak bulunan antijenlerin, yani temas dermatitine neden olabilecek kimyasal ürünlerin doğrudan sırta yapıştırılması şeklinde uygulanır. Testte hemen herkesin günlük hayatında sürekli olarak maruz kaldığı, sık kullandığı ve alerjiye neden olabileceği düşünülen giysiler, parfümler, tatlandırıcılar, kuaför ürünleri, lokal anestezikler, ilaçlar, koruyucu maddeler, anti mikrobiyaller, kauçuk kimyasallar, antioksidanlar, kozmetik ve ev ürünleri, fotoğraf kimyasalları, plastikler, yapıştırıcılar, taşıyıcılar, çözücüler, pektisitler, metal bileşikler, deri, tekstil boyaları, güneş koruyucuları gibi maddeler yine doğrudan ya da sulandırılarak hastanın sırtına uygulanır.

Yama testinin değerlendirmesi uygulamadan sonraki 48. saatte yapılırken, 72. ve 96. saatlerde de bu kontrol tekrar yapılmaktadır. Genellikle bu uygulamalar tanı için yeterli olurken, gerekirse bir hafta sonra test bölgeleri kontrol edilmektedir.

Yama testinin bir ya da birkaç kez uygulanmasında herhangi bir risk veya yaşamsal bir tehlike yoktur.

Yama testinde kimi zaman uygulama alanında kaşıntı, sivilce gelişimi ve hafif renk değişikliği yaşanabilir. Çok sık olmamakla birlikte yama testi sonrasında egzamanın şiddetlenmesi, uygulama bölgesinde aşırı tahriş ve yanma da olabilir. Ancak işlemin yapıldığı bölgede iz kalma riski çok düşüktür. Testte kullanılan materyallerin çok nadir de olsa sızma ve iç çamaşırı hafif boyama riski vardır. Test esnasında hasta şiddetli bir yanma ya da başka bir rahatsızlık hissederse vakit kaybetmeden bantlar çıkarılmalı, doktor bu konuda bilgilendirilmelidir.

Foto yama testi nedir, nasıl yapılır?

Günlük yaşamdaki bazı maddele, güneş ışınları ile birleşerek alerjik dermatite (fotoalerjik dermatit) yol açabilmektedir. İşte foto yama testi de bu hastalığa neden olabilecek maddeleri saptamak amacıyla yapılan bir tanısal yaklaşımdır. Foto yama testinde; vazelin içinde hazırlanmış standart antijenlerin (hastalığa neden olabilecek kimyasal ürünlerin) simetrik ve iki taraflı olarak doğrudan sırta yapıştırılması işlemi yapılır. Aradan 2 gün geçtiğinde, yani ikinci gün sonunda sırtın bir yanındaki bant kaldırılıp değerlendirilir, daha sonra ışınlanıp yeniden kapatılır. Bunun ardından 2 gün daha beklendikten sonra, bantların her ikisi de sırttan alınır ve değerlendirilir.

Deri içi (intradermal) test nedir, nasıl yapılır?

Deri “prick” testi’nin negatif olduğu, ancak yakınmanın solunum yolu allerjisi, atopik dermatit, arı allerjisi ya da ilaç allerjisi ile uyumlu olduğu durumlarda, çoğu kez (steril) solunum yolu allerjenleri, arı allerjenleri ya da ilaçların steril formlarıyla uygulanan bir testtir.

Deri içi alerji testinde, arıtılmış alerjen özleri hastanın kolundaki derinin içine enjekte edilir ve cildin vereceği reaksiyon beklenir, izlenir. Antijenle birlikte, deriye negatif kontrol olarak steril serum fizyolojik, pozitif kontrol olarak ise histamin enjekte edilir Bu uygulama genellikle böcek zehirlerine ya da penisiline alerjisi olduğundan şüphe edilen hastalara yapılmaktadır. Test besin alerjenlerini saptamada önerilmez çünkü yüksek düzeyde yalancı pozitiflik ile sonuçlanabilir