Alkalen fosfataz (ALP) nedir?

Alkalen fosfataz; karaciğerde, kemiklerde, endometriumda, bağırsakta, plasentada, akciğerde ve pek çok dokuda, aslında temelde kanda bulunan bir enzime verilen addır. Yetişkin kişilerde bulunan alkalen fosfatazın yarısı karaciğerden diğer yarısı da kemikten kaynaklanmaktadır. Kaynaklandığı yerlere göre pek çok farklı şekilde alabilen alkalen fosfataz, yani ALP vücuttaki proteinlerin parçalanmasına yardım eder. Hamilelerde plasentada yapılan alkalen fosfataz, diğer kişilerde genelde karaciğer olmak üzere, kemikler, bağırsaklar ve böbreklerde de bir miktar yapılır.

ALP testi neden yapılır?

Kişinin karaciğerinin ne kadar iyi çalıştığını test etmek ya da kemiklerin genel sağlık durumunu belirlemek amacıyla yapılmaktadır. Bununla birlikte safra salgısı bozukluklarında, safra yolları tıkanıklığında da tanı amacıyla alkalen fosfataz testine başvurulur. Bu test ile kandaki alkalen fosfataz enzimi miktarı ölçülür. Genel olarak basit bir kan testi olduğundan, diğer kan testlerinin bir parçası olarak uygulanabilir.

Alkalen fosfatazın yaş gruplarına göre normal değerleri nelerdir?

Prematüre doğan bebeklerde: 105-500 IU/L

0-7 günlük bebeklerde: 95-380 IU/L

7 gün -1 aylık bebeklerde: 100- 360 IU/L

2 -3 aylık bebeklerde: 115 – 460 IU/L

4 -6 aylık bebeklerde: 110 -350 IU/L

7 – 12 aylık bebeklerde: 95 -350 IU/L

1 -3 yaş bebeklerde: 90 -350 IU/L

4 -12 yaş çocuklarda: 80 -350 IU/L

13 -15 yaş çocuklarda: erkeklerde 75- 400, kızlarda 75 – 350 IU/L

16 yaş ve üzerindeki kişilerde: 25 -100 IU/L

Alkalen fosfataz değeriniz yukarıdakinden daha düşükse endişelenmeyin, ancak yüksekse nedeni araştırılarak önlem almakta fayda var.

Alkalen fosfataz değeri kimlerde yüksek çıkar?

• Hızlı kemik büyümesi sebebiyle çocuklarda ve ergenlerde,
• Hamilelik dolayısıyla doğumu yaklaşan gebeliklerde,
• Kemik hastalarında,
• Viral hepatit vakalarında,
• Bilier obstrüksiyon durumlarında,
• Bilier atrezi vakalarında,
• Metastaz yapılmış kemik tümörü vakalarında,
• Siroz hastalarında,
• Kalp yetmezliği yaşayan hastalarda yüksek çıkar.

Alkalen fosfatazın yüksek olması ne ifade eder?

Testin yapılma amacı çoğunlukla karaciğer ve kemiklerle ilgili sorunları tespit etmek olduğundan, ALP seviyesinin yüksek olması da kemiklerde ve karaciğerde bir sorun olduğuna işarettir. Bununla birlikte malnütrisyon, böbrek tümörleri, çok ciddi enfeksiyon vakalarında da alkalen fosfataz değeri yüksek çıkar.

Alkalen fosfatazın düşük olması ne ifade eder?

Alkalen fosfataz değerinin düşük çıkması her hangi bir rahatsızlık ya da sorun şeklinde değerlendirilmez. Daha doğrusu normal değerlerin altında çıkmasının hiçbir anlamı yoktur. Ancak beklenenin üzerinde çıkması rahatsızlıklara işarettir.

Alkalen fosfataz ve karaciğer ilişkisi

Karaciğer fonksiyon testinin rutin bir parçası olarak da kanda ALP testi yapılır. Eğer sarılık, bulantı, kusma ve karın ağrısı gibi şikayetleriniz varsa karaciğer veya safra kesinizde bir sorun olduğundan şüphe edilir. Bu durumda ALP testi sonuçları önemlidir. Özellikle; hepatit, siroz, kolesistit ve safra kanalları sorunlarında alkalen fosfatazın yüksekliği karaciğer ile bağlantılıdır.

Hepatit; inflamasyon ya da karaciğer enfeksiyonu ile ilgilidir.

Siroz; karaciğerde doku ölümü gerçekleşmesi durumunda oluşur.

Kolesistit; safra kesesi inflamasyonudur.

Safra kanalları sorunları; safra kesesinde taş, inflamasyon ya da kanserli oluşum durumlarında ortaya çıkar.

Alkalen fosfataz ve kemik ilişkisi

Alkalen fosfataz testi sonucu ile kemiklerle bağlantılı olan; raşitizm, osteomalasi, paget rahatsızlığı sorunlarında tanı konabilir.

Raşitizm; D vitamini, kalsiyum ya da fosfat eksikliğinde ortaya çıkar.

Osteomalasi; D vitamini eksikliğinde ya da yeterli D vitamini olduğu halde vücudun bunu parçalayamadığı durumlarda ortaya çıkar.

Paget rahatsızlığı; kemik parçalanması ve sonrasında tekrardan büyümesi ile ilgili sorunlarla ilişkilidir.