Neden Bitkisel Ağırlıklı Beslenmeliyiz?

Günümüzde, giderek daha fazla insan bitkisel temelli beslenmeye yönelmektedir. Bunda, hem iklim değişiklik ve hayvan refahı gibi etik kaygılar hem de sağlıkla ilgili nedenler rol oynamaktadır.

Örneğin; meyve, sebze, kepekli tahıllar, fasulye, kabuklu yemişler ve tohumlar gibi tüm bitkisel gıdalara odaklanan bir beslenme şeklinin kalp hastalığı, tip 2 diyabet, obezite ve belirli kanser riskini önemli ölçüde azalttığı bilinmektedir.

Peki, bitkisel temelli beslenme tam olarak nedir, neden önemlidir, faydaları nelerdir? Bitkisel ağırlıklı beslenmeyle ilgili doğru bildiğiniz yanlışlar hakkında daha fazlasını öğrenmek için bu kapsamlı rehberi okuyabilirsiniz…

Bitkisel Beslenme Nedir?

Bitkisel beslenme, hayvansal kaynaklı gıda ürünlerinin daha az tükenmesi ya da hiç tüketilmemesi anlamına gelir. En yaygın bitkisel beslenme türleri:

• Vegan beslenme

Et, süt ürünleri, balık, yumurta ve bal dahil olmak üzere tüm hayvansal ürünleri tüketmemeyi içerir.

• Lakto- vejetaryen beslenme

Et, balık, kümes hayvanları ve yumurtaları tüketmeyen ancak süt, peynir, yoğurt ve tereyağı gibi süt ürünlerinin tüketildiği beslenme şeklidir.

• Lakto-ovo vejetaryen beslenme

Yumurta ve süt ürünleri tüketilir ancak et, tavuk veya balık tüketilmez.

• Ovo- vejetaryen beslenme

Et ürünleri, kümes hayvanları, deniz ürünleri ve süt ürünlerinin tüketilmediği ancak yumurtanın tüketildiği beslenme şeklidir.

• Pesko-vejetaryen (Peskataryan) beslenme

Balık, yumurta, süt ürünleri tüketilir ancak et tüketilmez.

• Esnek vejetaryen beslenme

Genel olarak vejetaryendir ancak ara sıra ya da küçük miktarlarda et, süt ürünleri, yumurta, kümes hayvanları ve balık tüketilir.

Bitkisel Ağırlıklı Beslenme İle İlgili Besin Endişesi

Bitkisel ağırlıklı beslenme ile ilgili en yaygın endişelerden biri, özellikle hayvansal gıdalarda bol miktarda bulunan A vitamini, demir, B vitamini ve çinko gibi belirli mikro besinlerin varlığı ve emilimi ile ilgilidir. Bazı mikro besinlerin varlığı bitkisel gıdalarda daha düşük olsa da; doğru planlanmış bir bitkisel ağırlıklı beslenme ile de bu mikro besinleri önerilen miktarda almak mümkündür.

Örneğin, D vitamini çoğunlukla hayvanlarda bulunur. Bu durumda, D vitamini ile güçlendirilmiş gıdalar tüketebilir ve yeteri kadar güneşe maruz kalmayı düşünebilirsiniz. Bununla birlikte, bitkisel ağırlıklı beslenen kişilerin, potansiyel vitamin ve mineral eksikliklerinin bilincinde olmalıdır.

Bitkisel Ağırlıklı Beslenmenin Faydaları Nelerdir?

Besleyici özelliklerle dolu bitki temelli gıda ürünlerinin faydalarından yararlanmak için tamamen bitkisel bazlı beslenmek zorunda değilsiniz.  Mevsiminde sebze ve meyveler, bakliyatlar, kuruyemişler, tohumlar ve kepekli tahıllara ağırlık vermek de çok doğru bir beslenme adımıdır.

Yani, aslında ne kadar çok bitki temelli gıda tüketirseniz o kadar iyidir. Peki, tabağınızda daha fazla meyve ve sebzeye yer açmanın sağlık açısından size nasıl faydalar sağlayabileceğini biliyor musunuz? İşte, o nedenlerden bazıları…

• Kalp sağlığını destekler

Kalp hastalıkları için çeşitli risk faktörlerine sahipseniz, bitkisel ağırlıklı beslenme çok işinize yarayabilir. Bitki temelli gıdalar, kalp hastalığı riskinizi tersine çevirmeye yardımcı olabilir. Ayrıca, daha düşük kalp krizi riski ile de ilişkilidir. Araştırmalar, yüksek tansiyon riskini de %40’a kadar azaltabileceğini göstermektedir.

Kalp hastalığının modern insanın bir numaralı düşmanı olduğu göz önünde bulundurulduğunda, bitkisel ağırlıklı beslenmenin daha düşük kalp hastalığı riski ile ilişkisinin çok önemli olduğu söylenebilir.

• Vücutta iltihaplanmayı azaltır

İltihaplanma; kanser ve kalp hastalığı gibi kronik rahatsızlıklar da dahil olmak üzere pek çok hastalık ile ilişkilendirilmektedir. Yapılan çalışmalar ise bitkisel ağırlıklı beslenmenin, bağışıklık sistemini desteklediği ve enflamasyonu azaltmaya yardımcı olduğunu göstermektedir.

Ayrıca, bitkisel gıdalar çok fazla antioksidan içerdiğinden DNA’ya hasar verebilecek serbest radikaller ile savaşmada da son derecede faydalıdır.

• Zihinsel sağlığı destekler

Yaptığımız besin seçimleri, ruh halimiz ve zihinsel sağlığımız üzerinde çeşitli etkilere sahiptir ve kesinlikle nedensiz değil!

Besinler, beyinde aktif olan hormonların çoğunu üreten bağırsak bakterilerimizin sağlığını etkiler. Bağırsak bakterileri, yalnızca bütün bitkisel gıdalarda bulunan lifler üzerinde gelişir. Bu nedenle, bitkisel ağırlıklı beslenme, gerçekten de zihinsel sağlığa fayda sağlayabilir.

• Sağlıklı bir kilo değeri korumaya yardımcı olur

Obezite, çağımızın en riskli bulaşıcı hastalığı olarak kabul edilmektedir. Hareketsiz yaşam tarzımız ve tükettiğimiz gıdalar düşünüldüğünde, önümüzde 5-10 yıl içinde obezitenin çok daha büyük bir sağlık sorunu haline gelmesi şaşırtıcı değil.

Tartıda iniş ve çıkışların yaşanmadığı sağlıklı bir kilo değerini korumak istiyorsanız; sebze meyve, bakliyat, kepekli tahıllar ve tokluk hissini arttırdığı bilinen lifli gıdalara yönelebilirsiniz. Beslenme programınız bitki bazlı gıdalara ağırlık veriyorsa, sağlıklı bir kilo değerini korumanız da daha kolay olacaktır.

• Gençliğinizi korur

Meyve, sebze ve kepekli tahıllara ağırlık veren ve şeker, tuz ve işlenmiş etlerin olmadığı bir diyet, sağlıklı bir hücresel yaşlanmaya yardımcı olabilir. Bu da, yaşlandıkça daha yaygın hale gelen kronik sağlık durumlarından kaçınmak için önemlidir.

Bitkisel Ağırlıklı Beslenmenin Diğer Faydaları

Bitkisel temelli beslenme, sağlık açısından faydalı olmanın dışında, çevreyi koruma açısından da önemlidir.

Sebzeler, tahıllar, baklagiller, kabuklu yemişler ve tohumlar, hayvansal gıdalardan daha düşük sera gazı emisyonları üretir. En büyük olumsuz çevresel etkilere sahip gıdalar işlenmiş ve işlenmemiş kırmızı et ürünleridir. Bu gıdalar, sürekli olarak hastalık riskindeki en büyük artışlarla ilişkilidir. Bitkisel ağırlıklı beslenmeye geçiş, ayrıca biyoçeşitlilik kaybını önlemeye de yardımcı olabilir.

Ek olarak, aşırı et tüketiminin sağlık sistemine aşırı bir yük getirdiği bilinmektedir. Kırmızı et tüketimini azaltmak ve bitkisel ağırlıklı beslenmek, hem insan hem de toplum ve dünya sağlığı için üçlü faydalara sahiptir.

Sonuç Olarak…

Tamamen bitkisel bazlı beslenmeye geçiş, yeni başlayanlar ve sıklıkla hayvansal gıdaları tüketenler için zor olabilir. Bu durumda, bitkisel temelli beslenmeye aşamalı bir geçişe odaklanmak daha faydalı olabilir. Kırmızı et ve kümes hayvanları gibi hayvansal ürünlerin kademeli olarak azaltılması, hayvansal ürünlerin hiç tüketilmediği kısıtlayıcı diyetlerden daha kolay benimsenebilir.

Sağlıklı ve iyi planlanmış bitkisel ağırlıklı bir diyet, yeterli seviyelerde mikro besinler almanızı sağlayabilir. Kademeli olarak et tüketimini azaltmak ve bitkisel gıdaların tüketimini arttırmak, önemli sağlık yararları elde etmenizi sağlayabilir. Bununla birlikte, tüm diyetlerde olduğu gibi, tüketilen bitkisel bazlı gıdaların kalitesi de göz önünde bulundurulmalıdır.

Bilinçli bir tüketici olarak, minimum seviyede işlenmiş yiyecek ve içeceklere yönelmelisiniz;

• İşlenmiş tahıllar yerine tam tahıllar
• Meyve suları yerine meyvenin kendisi
• Ayçiçeği yağı yerine zeytinyağı
• Gazlı ve şekerli içecekler yerine su, çay ve kahve