Vücutta mantar nedenleri ve belirtileri

Mantar enfeksiyonları herkesi etkileyebilirler ve vücudun pek çok farklı bölgesinde ortaya çıkabilirler. Ayak mantarı, bebeklerdeki pamukçuk, vajinal mantar enfeksiyonu olan kadınlar bunların sadece bir kaç tanesi.

Mantarlar hücre duvarlarında kitin adı verilen bir madde ile karakterize edilen mikroorganizmalardır. Bazı mantarlar yenebilir türden olurlar. Bazıları ise çok tehlikeli olabilir ve hayati tehlike oluşturan hastalıklara yol açabilirler.

Farklı mantar türleri farklı mantar enfeksiyonlarına sebep olurlar. Bazı vakalarda genelde insan bedeninin üzerinde veya içerisinde bulunmayan mantarlar bir koloni oluşturabilir ve enfeksiyona sebep olabilirler. Bazı vakalarda ise normalde vücudun içinde veya üzerinde bulunan mantarlar kontrolden çıkarak enfeksiyona sebep olurlar.

Mantar enfeksiyonları bulaşıcı olabilirler. Bir kişiden diğerine geçebilirler. Bazı durumlarda enfekte hayvanlardan, topraklardan veya yüzeylerden de hastalık kaynağı olabilen mantarları kapabilirsiniz.

Eğer mantar enfeksiyonu belirtileri ortaya çıkarsa doktorunuzdan randevu alın.

Yaygın Türleri

Çoğu mantar türü insanlar için zararsız olsa da, bazıları belli koşullarda hastalık sebebi olabiliyorlar.

Mantarlar nefesle ve doğrudan temasla alınabilen sporlar yoluyla çoğalırlar. Bu nedenle cildi, tırnakları veya akciğerleri etkileme ihtimalleri daha yüksektir. Mantarlar cildinizi geçebilir, organlarınızı etkileyebilir, beden çapında sistemik enfeksiyona sebep olabilirler.

En yaygın görülen mantar enfeksiyonları şöyle:

• ayak mantarı
• kasık mantarı
• saçkıran
• vajinal mantar enfeksiyonu
• tırnak mantarı

Bazı mantar türleri insanlarda normalde enfeksiyona sebep olmazlar ancak bağışıklık sistemi zayıflamış insanlarda hastalığa sebep olabilirler. Bunlara fırsatçı enfeksiyonlar adı verilir.

Belirtileri

Mantar enfeksiyonunun belirtileri türüne göre değişken olacaktır ancak yaygın belirtileri şöyle:

• cilt değişimleri, ciltte kızarma, çatlama ve dökülme
• kaşınma

Türleri

Aşağıda en yaygın görülen mantar türleri mevcut.

Ayak Mantarı

Ayak mantarı adı üzerinde ayağı etkileyen en yaygın mantar enfeksiyonudur.

Genelde sporcular ile ilişkilendirilir çünkü mantarlar sıcak, nemli ortamlarda çok iyi gelişirler ve bunu sağlayan ortamlar arasında çorap, ayakkabı, spor ekipmanları ve soyunma odaları var.

Gerçekte herkes ayak mantarından etkilenebilir. Ilık iklimlerde ve yaz aylarında daha yaygındır.

Ayak mantarının belirtileri kişiden kişiye değişebilir. Klasik belirtileri şöyle:

• etkilenen bölgede kızarma ve isilikler
• etkilenen bölgenin yumuşaması ve katman katman parçalanıyor gibi olması
• deride soyulma ve çatlama
• cildin kabuklanması
• kaşınma, batma ve yanma hissi

Tüm ayak kaşınmaları ayak mantarından kaynaklanmaz. Doktorlar genelde numune alıp mikroskopta inceleyerek mantar varlığı olup olmadığını kontrol ederler.

Ayak mantarına sebep olabilen farklı mantar türleri var. Bu nedenle enfeksiyonun etkileri mantar türüne göre değişebilir.

Genelde mantar karşıtı kremler ile tedavi edilir. Ağır enfeksiyonlarda oral ilaçlar da gerekli olabilirler. Ayrıca ayağa bakım yapmak ve mantarları öldürmek için kuru tutmak gerekir.

Önleme yöntemleri arasında ayağın bol hava almasını sağlamak, temiz ve kuru tutmak da bulunuyor. Ayrıca ortak kullanılan hamam gibi yerlerde terlik giymek de fayda sağlar.

Kasık Mantarı

Kasık mantarı kasık bölgesindeki deriyi etkileyen bir mantar enfeksiyonudur. Sıcak ve nemli bölgelerde çoğalan bir grup mantardan kaynaklanır.

Bu enfeksiyon genelde erkeklerde görülür ancak kadınlarda da ortaya çıkabilir.

Yaygın görülen belirtileri şöyle:

• kızarma
• kaşınma
• yanma hissi
• deride renk değişimi
• deride çatlama ve soyulma
• spor yapınca artan tahriş

Doktor deriye bakarak genelde onu teşhis eder. Diğer rahatsızlıkları elemek için deri numunesi alıp inceleyebilir.

Genelde bölgeyi temiz ve kuru tutarak ve mantar karşıtı kremler, spreyler sıkarak kontrol altına alınır.

Eğer ev bakımı ile belirtiler iki hafta içerisinde geçmezlerse doktora gidin. Daha güçlü mantar karşıtı ilaçlar verilebilir.

Ringworm Hastalığı

Ringworm mantarı deri, saç ve tırnak gibi ölü dokuların üzerinde yaşayan bir mantar türüdür. Hem ayak hem de kasık mantarına sebep olabilir ama bedenin başka kısmında ortaya çıktığında buna ringworm hastalığı adı verilir.

Genelde tespiti kolaydır çünkü kendine has bir şekli vardır. Kaşıntılı veya dökülen yuvarlak bir leke vardır ve bu genelde zamanla halka şekilli bir çıkıntıya dönüşür. Bir kaç halka şeklinde yayılım da olabilir.

Bu halkanın dış kısmı kırmızıdır ve çıkıntılı olabilir, iç kısmı ise temizdir veya döküntülü olabilir.

Ringworm çok bulaşıcıdır ve ten tene temasla, ayrıca evcil hayvanlarla temasla da geçebilir. Bu mantar havlu, kıyafet ve fırça gibi nesneler üzerinde de hayatta kalabilir.

Toprak ve çamurları da enfekte ettiği için etkilenen toprakla temas edenlere de geçebilir.

Pek çok cilt rahatsızlığı ringworm gibi görünebilir ve bu nedenle doktorlar deri numunesi alarak inceleme yaparlar.

Teşhis onaylandıktan sonra doktor belirtilerin şiddetine göre bir tedavi önerecektir.

Genelde krem ve ilaçlar etkili olurlar. Saç derisinde ortaya çıkması durumunda reçeteli ilaçlar da gerekebilirler.

Temel temizlik ringwormu engellemeye yardımcı olabilir. Deriyi kuru ve temiz tutmak enfeksiyonu önler.

Ayrıca hamam gibi yerlerde terlik giymek ve ortak havlu kullanımından kaçınmak faydalı olabilir.

Mantar Enfeksiyonu

Candida albicans veya başka mantarlar deri, ağız, mide bağırsak yolu, idrar yolu veya genital bölgelerde enfeksiyona sebep olabilirler.

Cildiniz ve bedeninizde az miktarda candida albicans olması normaldir. Ancak bu mantar çok fazla çoğalırsa, mantar enfeksiyonuna sebep olur.

Eğer ağız veya boğazda mantar enfeksiyonu olursa buna oral pamukçuk adı verilir. Pamukçuk ağız ve boğazda beyaz lekelerin oluşumuna sebep olur. Uzun süre antibiyotik tedavisi görenlerde genelde bu enfeksiyon ortaya çıkar.

Kadınlarda vajinal mantar enfeksiyonları da görece yaygınlar ve şunlara sebep olabilirler:

• ağrı
• kaşıntı
• bulanık akıntı
• şişme
• kızarma

Pamukçuk kontrolü için doktor ilgili bölgeden numune alır. Sonrasında numune laboratuvarda kültürde yetiştirilir ve mantar ile mikrop türü belirlenir.

Doktor vajinal mantar teşhisi için pelvik muayene yapacaktır. Eğer belirtilerin mantar enfeksiyonundan olduğu kesin değilse laboratuvar testi uygulanabilir.

Tedavi mantar türüne ve düzenli olup olmadığına göre değişecektir.

Pamukçuk oral ilaçlar ile tedavi edilebilir.

Vajinal mantar enfeksiyonunu yeterince erken yakalarsanız, reçetesiz ürünlerle tedavi mümkün olabilir. Onun haricinde doktor krem, hap veya vajinal fitil gibi mantar karşıtı ilaçlar yazabilir.

Ayak Tırnağı Mantarı

Bu mantar türü ayak, el tırnaklarını ve diplerini etkileyebilir.

Genelde tırnakta küçük ve açık renkli bir leke olarak başlar. Derinlere yayıldıkça tırnağın renk ve şeklini değiştirir. Zamanla tırnak kalınlaşır ve daha kırılgan hale gelir.

Yaygın işaretleri şöyle:

• tırnak altında soyulma
• tırnak altında beyaz veya sarı izler
• tırnağın parçalanması
• tırnakta çatlama ve kalınlaşma
• tırnağın yerinden kalkması

Tırnak mantarı teşhisi için doktor tırnaktan bir parça alacaktır ve mikroskop altında inceleyecektir.

Böylece mantar enfeksiyonu ve benzer belirtilere sebep olan başka rahatsızlıklar fark edilebilirler.

El tırnak mantarının tedavisi haftalar, ayak tırnak mantarının ise aylar sürebilir.

Reçetesiz ilaçlar genelde çok etkili olmazlar. Doktor tırnaklara sürülen oje benzeri ilaçlar veya ağızdan alınan antibiyotikler verebilir.

Bu enfeksiyonun tedavisi zor olduğundan yaymamak önemli.

Risk Faktörleri

Mantar enfeksiyonları insanlarda yaygınlar ve genelde hızlıca tedavi edilirlerse çok ciddi olmazlar.

Bağışıklık sistemi zayıflayanların mantar enfeksiyonu kapma ihtimali daha fazladır ve antibiyotik alanlarda da risk daha yüksektir.

Kanser tedavisi ve diyabet de kişiyi mantar enfeksiyonlarına daha yatkın hale getirebilir.

Sonuç Olarak

Çoğu mantar enfeksiyonu reçetesiz veya reçeteli kremler ile geçer. Ağır enfeksiyonlarda ek yöntemler gerekebilir.

Önleyici eylemler ile mantar enfeksiyonunu önlemek daha kolaydır.

İlk enfeksiyon işaretinde doktorunuzu bilgilendirmek ciddi komplikasyonları önlemek için önemlidir. Doğrudan doktorla çalışıldığında çoğu mantar enfeksiyonu kolayca tedavi edilir.