Çatlatma iğnesi nedir, kimlere yapılır?

Tüp bebek tedavisi süreçleri söz konusu olduğunda öğrenilmesi gereken çok fazla terim mevcut ve sürecin başındaysanız işiniz biraz zor olabilir.

Çatlatma iğnesi genelde tüp bebek tedavisinde kullanılıyor. Eğer iğne protokolünüzde bulunuyorsa, doktor ne zaman ve nasıl uygulanacağı konusunda bilgi verecektir.

Çatlatma iğnesinin tam olarak ne olduğu, neler beklemeniz gerektiği ve başarı oranlarına dair değerlendirmelerimiz aşağıda.

Çatlatma İğnesi Nedir?

Standart bir çatlatma iğnesinin adı ne olursa olsun içerisinde hCG hormonu bulunacaktır.

Bu hormon genelde hamilelik hormonu olarak bilinir ve çatlatma iğnesi olarak kullanıldığında ise LH hormonu gibi davranmaya başlar.

LH hormonu hipofiz bezi tarafından yumurtlamadan hemen önce salgılanır ve yumurtaların olgunlaşmalarını, sonra da yumurtalıktan çıkmalarını sağlar.

Çatlatma iğnesi gonadotropin terapisi adı verilen şeyin bir parçasıdır. Bu doğurganlık tedavisi son yüz yıldır çeşitli şekillerde uygulanıyor ancak son 30 yılda daha rafine hale geldi.

Gonadotropinler yumurtalıkları uyarırlar ve bu nedenle şu konularda kullanışlıdırlar:

• yumurtlamıyorsanız
• yumurtlamanız zayıfsa
• diğer işlemlerin bir parçası olarak yumurtlamayı kontrol etmeye çalışıyorsanız

Çatlatma İğnesi Ne Yapar?

Çatlatma iğnesi hem aşılama ve zamanlı cinsel ilişkide kullanılabilir, hem de tüp bebek tedavisinde kullanılabilir. 

Aşılamada Çatlatma İğnesi

Aşılama yönteminde çatlatma iğnesi kullanımında, doktor yumurtlamanın olma ihtimali olan dönemi tespit edecektir ve en iyi sonuçlar için aşağıdaki adımları takip edecektir:

• Foliküller hazır olana kadar takip edilirler.
• İğneyi doktorun istediği şekilde olursunuz.
• Doktor iğneden sonra aşılama işlemini planlar veya belli bir zamanda cinsel ilişkiye girmenizi ister.

Tüp Bebek Tedavisinde Çatlatma İğnesi

Tüp bebek tedavisinde çatlatma iğnesi yumurta toplamadan önce meiosis adı süreci başlatmaya yardımcı olması için kullanılır. Meiosiste yumurta önemli bir bölünme gerçekleştirir ve böylece kromozom adetleri 46’dan 23’e düşer, döllenmeye hazır hale gelir.

Yumurtalar doğal olarak salınmadan önce doktor yumurta toplama sürecini başlatacaktır ve böylece laboratuvarda döllenme için alınacaklardır. Döllendikten sonra embriyo yerleşme için tekrar rahme transfer edilir.

Kimlere Çatlatma İğnesi Uygulanır?

Çatlatma iğnesi doğurganlık tedavilerinin bir parçası olarak uygulanır. Genelde diğer ilaçlar ile birlikte uygulanır ve zamanlaması önemlidir. Doktor geçmişte sizin için işe yarayan ve yaramayan yöntemlere göre protokolünüzü belirleyecektir.

Çatlatma iğnesi genel olarak aşağıdaki konularda yardımcı olması için diğer ilaçlarla birlikte kullanılır:

• anolvulasyon (bedenin kendi kendine yumurta salmaması)
• açıklanamayan kısırlık (kısırlığın sebebi bulunamadığında)
• tüp bebek tedavisi 

Kullanım ve dozlar farklı olabilir. İlk aşılama terapisinde doktor çatlatma iğnesi yapmak yerine kendi kendinize yumurtlamanızı gözlemlemek isteyebilir.

Eğer geçmişte çatlatma iğnesi olduysanız, doktor dozu değiştirerek yan etki olmadan optimum verimliliği elde etmeye çalışabilir.

Çatlatma İğnesi Nasıl Zamanlanır?

Yumurtlama genelde çatlatma iğnesinden 36-40 saat sonra olur. İğne aşılama ve tüp bebek tedavisinde farklı şekilde kullanıldığında, prosedüre göre zamanlaması değişebilir.

Doktor size sıkı takip etmeniz gereken bir talimatlar dizisi verebilir. Bu nedenle bir sorunuz varsa hemen doktorunuzu aramalısınız.

Aşılama

Aşılama terapisinde doktor folikülleri yumurtlama yaklaşırken veya adet döngüsünün ortalarında ultrason ile takip eder.

Foliküllerin boyutu 15-20 mm olduğunda ve rahim dokusu da 7-8 mm kalınlığa eriştiğinde iğneyi yapar. Ancak doktora göre bu değişebilir.

Aşılama genelde yumurtlama ile aynı anda yapılır, yani iğneden 24-36 saat sonra. Bu noktadan sonra doktor yerleşmeye yardımcı olması için progesteron takviyesi almanızı isteyebilir.

Tüp Bebek Tedavisi

Zamanlama tüp bebek tedavisinde de benzerdir. Doktor yumurtalıkları ultrason ile takip eder ve foliküller belli bir boyuta geldiğinde iğneyi yapar. 15-22 mm arasında herhangi bir değer olabilir. Bu genelde adet döngünüzün sekiz ila on ikinci günü arasında olur.

İğne yapıldıktan sonra 36 saat içerisinde yumurta toplama zamanı gelecektir. Sonrasında yumurta donör sperm ile döllenir. Döllenmiş olan yumurta toplamadan 3-5 gün sonra rahme aktarılır veya dondurularak daha sonra aktarılabilir.

Çatlatma İğnesinin Yan Etkileri

Çatlatma iğnesinin çeşitli yan etkileri olabilir. En yaygınları arasında midede şişkinlik ve mide ile pelvik bölgede ağrı bulunuyor. Ayrıca iğne bölgesinde ağrı ve hassasiyet de olabilir.

OHSS de riskli bir durum. OHSS2de yumurtalıklar şişerler ve sıvı ile dolarlar. Hafif vakalarda karın ağrısı, şişkinlik ve kusma, bulantı, ishal gibi mide bağırsak sorunları olabilir.

Ağır OHSS çok nadirdir ve acil bir durumdur. İşaretleri arasında hızlı kilo alımı ve karında şişkinlik bulunuyor ve aşırı kusma bulantı ile aşırı rahatsızlık da olabilir.

Bu sendromun diğer muhtemel belirtileri arasında şunlar var:

• kan pıhtıları
• nefes almakta zorlanma
• idrarda azalma

Ne Zaman Gebelik Testi Yapmalı?

Yanlış pozitiflere dikkat edin.

Çatlatma iğnesinde hCG olduğundan hamile olmasanız da testi çok erkenden yaparsanız testte hamile çıkabilirsiniz.

Bu nedenle gebelik testini yapmadan önce 2 hafta beklemek gerekli. Çünkü hormonun bedeninizden atılması 10-14 gün sürebilir.

En doğru sonuç kan testi ile alındığı için kan testi de yaptırabilirsiniz.

Çatlatma İğnesini Test Etmek

Eğer iğnenin içeriğindeki hCG’nin bedeninizde olup olmadığını merak ediyorsunuz her gün gebelik testi yapabilirsiniz. Çizgi gün geçtikçe hafiflerse, bu durum hormonun sisteminizden ayrılmaya başladığı anlamına gelir.

Elbette teste devam ederseniz artık çizgiyi neredeyse göremez hale gelirsiniz ama ardından tekrar koyulaşmaya başlarsa, hamile olabilirsiniz. Yine de her ihtimale karşı bir kan testinin de yapılması daha uygun olur.

Gebelik testini sabah uyanınca yapmak daha uygun olur. Böylece içtiğiniz su miktarının idrar konsantrasyonunu değiştirmesi ve testi yanıltması mümkün olmaz.

Çatlatma İğnesi ile Başarı Oranları

Çatlatma iğnesinin başarı oranını tespit etmek zor. Çünkü genelde kısırlık tedavisinde diğer ilaç ve prosedürler ile birlikte kullanılır. Çatlatma iğnesi tüp bebek tedavisinin önemli bir parçasıdır çünkü meiosiste rol oynar ve bu nedenle iğnenin tek başına etkisini görmek zordur.

2017 yılında yapılan bir çalışmada çatlatma iğnesi bulunan ve bulunmayan aşılama tedavileri karşılaştırılmışlar. Çatlatma iğnesi olmayan aşılamalarda başarı oranı %5.8 çıkmış. Çatlatma iğnesi olduğunda ise oran %18.2 olmuş. Çatlatma iğnesi kadının doğal LH artışına denk getirildiğinde ise gebelik oranı %30.8 olmuş.

Daha eski bir çalışmada ise iğnenin zamanlaması değerlendirilmiş. Şaşırtıcı şekilde araştırmacılar, iğnenin aşılamadan sonra yapıldığında, işlemden 24-36 saat önce yapılmasına göre daha fazla başarı görmüşler. Standardı aşılamadan önce uygulanması ve bu nedenle bu bulgular önemliler.

Fakat bu konuda daha fazla araştırma gerekli.

Sonuç Olarak

Çatlatma iğnesini ve sizde işe yarayıp yaramayacağını merak ediyorsanız, doktorunuzla görüşmelisiniz. İğne hem aşılamada, hem zamanlı cinsel ilişkide hem de tüp bebek tedavisinde kullanılıyor.

Kullanmak için folikül boyutlarınızın takip edilmesi gerekiyor ve rahim kalınlığı da önemli. Biraz zahmetli gibi görünebilir ancak bu yöntemlerin kombinasyonu başarı oranlarını arttırabiliyor.