Trigliserid nedir?
Eğer tansiyon değerleriniz ve kolesterol düzeylerinizi gözlem altında tutuyorsanız, gözünüzün üstünde olması gereken bir şey daha var: trigliseridler.
Kanda yüksek miktarda trligliserid olması kalp hastalıkları riskinizi arttırabilir. Fakat genel sağlığınızı iyileştiren yaşam tarzı tercihleri, trigliseridlerinizi düşürmenize de yardımcı olabilirler.
Trigliserid nedir?
Trigliseridler kanınızda bulunan bir yağ türüdürler.
Bir şey yediğiniz zaman, vücudunuz hemen kullanmanız gerekmeyen kalorileri trigliseridlere dönüştürür. Bunlar daha sonra yağ hücrelerinizde depolanırlar. Daha sonrasında ise hormonlar trigliseridlerin öğünler arasında enerji için salınmalarını sağlarlar.
Eğer sürekli olarak yaktığınızdan fazla kalori alıyorsanız, özellikle de yüksek karbonhidratlı gıdalar tüketiyorsanız, trigliserid düzeyleriniz yükselebilir.
Normal düzey nedir?
Basit bir kan testi ile trigliseridlerin sağlıklı bir aralıkta olup olmadığı görülebilir:
- Normal: 1 desilitre kanda 150 miligramdan az.
- Sınırda yüksek: 1 desilitre kanda 150-199 mg arası.
- Yüksek: 1 desilitre kanda 200-499 mg arası.
- Çok yüksek: 1 desilitre kanda 500 mg ve üzeri.
Doktor genelde yüksek trigliserid düzeyini kolesterol testinin bir parçası olarak kontrol edecektir ve buna bazen lipid profil adı verilir. Doğru trigliserid ölçümü için kan vermeden önce aç olmalısınız.
Trigliseridler ve kolesterol arasındaki fark nedir?
Trigliseridler ve kolesterol kanda dolaşan farklı türde yağlardır:
- Trigliseridler kullanılmayan kalorileri içerirler ve bedene enerji verirler.
- Kolesterol hücrelerin ve belli hormonların yapımında kullanılır.
Yüksek trigliserid düzeyine neden dikkat edilmeli?
Yüksek trigliserid düzeyleri damarların sertleşmesinde veya damar duvarlarının kalınlaşmalarında rol oynayabilir ve bu da inme, kalp krizi ve kalp hastalıkları riskini arttırır. Aşırı yüksek trigliserid düzeyleri aynı zamanda pankreasta akut inflamasyona da sebep olabilir.
Yüksek trigliserid düzeyleri genelde kalp hastalıkları ve inme riskini arttıran diğer rahatsızlıkların işaretidir ve bunlar arasında obezite ve metabolik sendrom gibi rahatsızlıklar var. Metabolik sendrom, bel bölgesinde çok fazla yağ, yüksek tansiyon, yüksek trigliserid düzeyleri, yüksek kan şekeri ve anormal kolesterol düzeyleri ile kendini gösteren bir rahatsızlıklar grubudur.
Yüksek trigliserid düzeyleri şunların da işareti olabilirler:
- Tip-2 diyabet veya prediyabet
- Metabolik sendrom
- Tiroid hormonu düşüklüğü
- Bedenin yağları enerjiye çevirme mekanizmasını etkileyen belli genetik rahatsızlıklar
Bazen yüksek trigliserid düzeyleri belli ilaçları almanın bir sonucu olurlar. Bu ilaçlar şöyle:
- İdrar söktürücüler
- Östrojen ve progestin
- Retinoidler
- Steroidler
- Beta engelleyiciler
- Bazı bağışıklık sistemi bastırıcı ilaçlar
- Bazı HIV ilaçları
Trigliseridleri düşürmenin en iyi yolu nedir?
Sağlıklı yaşam tarzı tercihleri çok önemli:
- Düzenli spor. Haftanın çoğu gününde en az 30 dakikalık fiziksel aktivite hedefleyin. Düzenli spor trigliserid düzeylerini düşürür ve iyi kolesterolü yükseltir. Günlük işlerinize daha fazla fiziksel aktivite katmaya çalışın. Örneğin işte merdivenlerden çıkın veya aralarda yürüyün.
- Şeker ve rafine karbonhidratlardan uzak durun. Şeker ve beyaz un ile fruktoz gibi ürünlerden yapılan basit karbonhidratlı gıdalar trigliserid düzeylerinizi yükseltebilirler.
- Kilo verin. Eğer hafif-orta düzeyde trigliserid yüksekliğiniz varsa, kalorileri azaltmaya odaklanın. Ekstra kaloriler trigliseridlere dönüştürülür ve yağ olarak depolanırlar. Kalori alımını azaltmanız trigliserid düzeylerinizi de azaltacaktır.
- Daha sağlıklı yağları seçin. Etlerde bulunan doymuş yağlar yerine bitkilerden elde edilen daha sağlıklı yağları tercih edin. Zeytinyağı veya kanola yağı olabilir. Kırmızı et yerine omega-3 zengini balıkları tercih edin. Trans yağlardan ve hidrojene yağlar içeren gıdalardan uzak durun.
- Alkol alımına dikkat. Alkol kalori ve şeker bakımından yüksektir ve özellikle trigliseridler üzerinde büyük etkiye sahiptir. Eğer trigliserid düzeyleriniz çok yüksekse hiç alkol tüketmemelisiniz.
Peki ya ilaçlar?
Eğer sağlıklı bir yaşam tarzı trigliserid düzeylerini kontrol altına almaya yetmiyorsa, doktor şunları önerebilir:
- Statinler: Bu kolesterol düşürücü ilaçlar kolesterol düzeyleriniz kötüyse veya tıkalı damar veya diyabet geçmişiniz varsa da yazılabilirler.
- Fibratlar: Fibrat ilaçları trigliserid düzeylerini düşürebilirler. Ağır böbrek ve karaciğer hastalığınız varsa bunlar kullanılamazlar.
- Balık yağı: Omega-3 yağ asitleri olarak da bilinen balık yağı trigliseridleri düşürmeye yardımcı olabilir. Reçeteli balık yağı preparatlarının aktif yağ asitleri reçetesiz olanlara göre daha fazladır. Yüksek düzeyde balık yağı alımı kan pıhtılaşmasını etkileyebilir ve bu nedenle takviye almadan önce doktorunuza danışın.
- Niacin: Niacin veya diğer adıyla nikotinik asit, trigliserid düzeylerini düşürebilir ve kötü kolesterolü de azaltabilir. Reçetesiz niacin almadan önce doktorunuza danışın çünkü diğer ilaçlar ile etkileşime girebilir ve yan etkilere sebep olabilir.
Eğer doktor trigliserid düzeyinizi düşürmek için ilaç yazarsa, söylendiği gibi kullanın. Ayrıca yaşam tarzı değişimlerinin önemini de unutmayın. İlaçlar da yardımcı olurlar ancak yaşam tarzı değişimleri de etkilidirler.