Ruh sağlığı nedir?

Ruh sağlığı, bilişsel, davranışsal ve duygusal sağlığımızı ifade eder ve nasıl düşündüğümüz, hissettiğimiz ve davrandığımız hakkındadır.

Ruh sağlığı günlük yaşamı, ilişkileri ve hatta fiziksel sağlığı bile etkileyebilir. Ayrıca kişinin yaşamdan tat alma yeteneğini, yaşam aktiviteleri ve psikolojik dirence erişme çabaları arasındaki dengeyi sağlar.

Tanım

Medilexicon Tıp Sözlüğü’ne göre ruh sağlığının tanımı şöyle:

“Duygusal, davranışsal ve sosyal olgunluk ve normallik, zihinsel ve davranışsal bozuklukların yokluğu, kişinin içgüdüsel yönelimlerinin hem kendi hem de sosyal çevresi tarafından tatmin edici şekilde entegre olduğu psikolojik sağlık durumu, uygun bir sevgi, iş ve boş zaman dengesi.”

Dünya Sağlık Örgütü ise onu şöyle tanımlıyor:

“Bireyin kendi yeteneklerinin farkında olduğu, yaşamın normal stresleri ile başa çıkabildiği, üretken bir şekilde çalışabileceği ve toplumuna katkıda bulunabileceği sağlıklılık durumu.”

Örgüt, ruh sağlığının sadece ruhsal bozuklukların yoksunluğu olmadığının altını çiziyor.

Risk Faktörleri

Uzmanlar kaç yaşında olursak olalım, erkek de kadın da olsak, zengin ve fakir de olsak, hangi milletten olursak olalım hepimizin ruh sağlığı problemleri geliştirme potansiyelimiz olduğunu söylüyorlar.

Araştırmalara göre her beş Amerikalıdan bir tanesi her sene ruh sağlığı problemleri yaşıyor. 2015 yılı ABD tahminlerine göre 9.8 milyon yetişkinin ciddi ruhsal problemleri var. Bu da tüm Amerikalıların %4.8’ine denk geliyor.

Ruh hastalıklarına sahip olan insanların büyük kısmında birden fazlası var.

ABD ve diğer gelişmiş ülkelerin büyük kısmında ruh hastalıkları önde gelen engellilik sebepleri arasında.

Yaygın Bozukluklar

En yaygın ruh hastalıkları arasında anksiyete bozuklukları, ruh hali bozuklukları ve şizofreni bozuklukları bulunuyor.

Anksiyete Bozuklukları

Anksiyete bozuklukları en yaygın ruh hastalığı türü.

Kişinin yoğun bir korku ve kaygısı vardır ve bu da belli durum ve nesneler ile bağlantılıdır. Anksiyete bozukluğuna sahip olan çoğu insan, anksiyetelerini tetikleyen şeylere maruz kalmaktan kaçınıyor.

Anksiyete bozukluklarından örnekler şöyle:

Panik bozukluk: kişi aniden dondurucu bir dehşet yaşar veya aniden tehlike hissi yaşar.

Fobiler: bunlar arasında nesnelerden korkma gibi basit fobiler olabileceği gibi sosyal fobiler, agorafobi gibi daha karmaşık fobiler de olabilir. Ne kadar fobi olduğu bilinmiyor ancak binlerce türü olduğu düşünülüyor.

Obsesif kompülsif bozukluk (OKB): kişide obsesyonlar ve kompülsiyonlar vardır. Yani devamlı stres verici düşünceler (obsesyon) ile el yıkama gibi sürekli tekrar etmek için güçlü istek duyulan eylemler (kompülsiyon) vardır.

Travma sonrası stres bozukluğu: kişi yaşadığı veya gördüğü korkutucu bir travmatik olaya maruz kaldıktan sonra ortaya çıkar. Bu tip olaylarda insan kendisinin veya başkalarının yaşamlarının tehlike içinde olduğunu düşünür. Korkabilirler veya olan biten şeylere dair kontrollerinin olmadığını düşünürler.

Ruh Hali Bozuklukları

Bunlar affektif bozukluklar veya depresif bozukluklar olarak da bilinirler. Bu rahatsızlıklara sahip olan hastaların ruh hallerinde ciddi değişimler meydana gelir ve bunlar arasında genelde mani veya depresyon olur. Bazı örnekleri şöyle:

Majör depresyon: birey artık aktivitelerle ilgilenmez ve geçmişte sevdiği şeylerden keyif almaz. Aşırı ve uzun üzüntü dönemleridirler.

Bipolar bozukluk: geçmişte manik depresif hastalık veya manik depresyon olarak da biliniyordu. Bireyin duyguları maniden depresyona yani coşkudan üzüntüye doğru ve sonra tam tersi şekilde değişim gösterir.

Dirençli depresif bozukluk: geçmişte distimi veya yuumuşak kronik depresyon olarak da biliniyordu. Hastanın majör depresyona benzer belirtileri vardır ancak daha düşük düzeydedir.

Mevsimsel affektif bozukluk: gün ışığının yoksunluğu ile tetiklenen bir majör depresyon türü. Ekvatordan uzak olan ülkelerde sonbahar sonu, kış ve ilkbahar dönemlerinde yaygındır.

Şizofreni Bozuklukları

Şizofreninin tek bir bozukluk olup olmadığı veya farklı hastalıkların bir grubu olup olmadığı hala bilinmiyor. Çok karmaşık bir rahatsızlık. Şizofreni normalde 15-25 yaşları arasında başlar. Bireyin düşünceleri parçalanmış gibidir ve bilgileri işlemekte zorlanır.

Şizofreninin negatif ve pozitif belirtileri vardır. Pozitif belirtiler arasında sanrılar, düşünce bozuklukları ve halüsinasyonlar bulunur. Negatif belirtileri arasında ise çekilme, motivasyon yoksunluğu, uygunsuz ruh hali bulunur.

Uyarı İşaretleri

Birisinin ruh sağlığı problemleri geliştirdiğini tam anlamıyla güvenilir şekilde anlamak mümkün değil ancak kısa bir süre içerisinde ortaya çıkan işaretler ipucu olabilirler:

• Normalde keyif alınan insan ve aktivitelerden kendini geri çekme.
• Çok fazla veya az yeme ile içme.
• Hiç bir şey fark etmiyormuş gibi hissetme.
• Devamlı düşük enerjili olma.
• Alkol ve nikotin dahil olmak üzere uyuşturucuları normalden daha fazla kullanma.
• Karakterize olmayan duygular gösterme.
• Kafa karışıklığı.
• İşe gitmek ve yemek yapmak gibi standart görevleri yapamama.
• Düzenli olarak ortaya çıkan inatçı düşünce ve anılar.
• Kendine veya başkalarına zarar verme düşüncesi.
• Sesler duyma.
• Sanrılar.

Tedavi

İnsanların ruh sağlığı problemlerinde tedavi olarak alabilecekleri pek çok yöntem var. Bir kişi için işe yarayan bir yöntem, bir başkasında işe yaramayabilir ve bu durum özellikle ruh sağlığında ortaya çıkar.

Bazı strateji ve tedaviler, diğerleri ile birleştirildikleri zaman daha başarılı olurlar. Kronik zihinsel bozukluk sahibi bir hasta, yaşamının farklı dönemlerinde farklı seçenekleri tercih edebilir. Uzmanların büyük kısmı, iyi bilgilendirilmiş bir hastanın onlara uyacak olan tedaviyi seçme konusunda en yetkili kişi olduğunu belirtiyor.

Tedavi seçenekleri arasında şunlar bulunabilirler:

Psikoterapi (konuşma terapileri): ruh hastalıklarının tedavisinde psikolojik bir yaklaşımdır. Bilişsel davranış terapisi, maruziyet terapisi, diyalektik davranış terapileri örnekler arasında.

İlaçlar: ruh hastalıklarını tedavi etmeseler de belirtileri iyileştirebilirler.

Kendi kendine yardım: alkol alımını azaltma, daha fazla uyuma ve iyi yeme gibi yaşam tarzı değişimlerini içerir.

Koronavirüs ( Covid-19), sizde travma oluşturduysa ve sürekli olarak bu konu ile ilgili yoğun ve süreğen kaygı hissediyorsanız ve  neler yapacağınızı, nasıl baş edeceğinizi bilmiyorsanız bunu birlikte çalışabiliriz. Online terapi almak isterseniz bana bu numaralardan ulaşabilirsiniz.

Uzman Klinik Psikolog Diana Güler
Telefon: 0216 266 24 48 & 0533 086 30 22
Mail: info@dianaguler.com
İnstagram: dianagulerr