Yüksek Tansiyon Nedir, Yüksek Tansiyonu Ne Düşürür?

Havalar ısınıyor, birçoklarının en büyük sorunlarından birisi olan yüksek tansiyon sorunu yine gündeme gelecek. Sadece havanın ısınması mı? Elbette hayır, stres, heyecan, yorgunluk ya da daha pek çok sebep tansiyonu yükseltiyor ve kalbi rahatsız eden sağlık sorunları hatta bazen ölüm bile yaşanabiliyor. Tansiyonun sadece yüksek olması değil, normalden daha düşük olması da ciddi bir sağlık problemidir. Genellikle yetişkinler ve daha çok da yaşlılarda görülen tansiyon yükselmesi sorunu, kimi zaman gençlerde bile görülmekte, tehlike arz etmektedir. Peki, nedir bu tansiyon, niçin yükselir, niçin düşer, aniden yükselen tansiyonu nasıl, ne yaparak düşürebiliriz?

Tansiyon nedir?

Tansiyon, en net ve basit anlatımla kan basıncı demektir. Kalp, her atışında vücuda damarlar aracılığıyla kan gönderir ve işte bu işlemi gerçekleştirebilmek için de belli bir basınç uygular. Normal sağlık koşullarına sahip olan kişilerin damarları esnek olduğu için bu basınç vücudun diğer bölümlerine etki etmez, sadece damarlarda hissedilir. Damarların esnek oluşunun bir başka olumlu sonucu olarak da, kanın vücuda tazyikli ya da sert değil, çok daha ılımlı ve yumuşak dağılmasıdır. İşte her sağlıklı kişinin damarlarında kan dolaşabilmesi için kalpten gelen ve damarlarda hissedilen bu kan basıncına tansiyon adı verilir ve herkeste tansiyon vardır. Fakat bu tansiyonun normalden yüksek ya da düşük olması bir sorundur.

Yüksek tansiyon nedir, neden olur?

Yukarıda anlattığım gibi şu an yaşayan herkesin bir tansiyon değeri vardır ve her hangi bir rahatsızlık hissetmiyorsa tansiyonu normal değerlerde seyrediyordur. Bu da kişinin damarlarının sağlıklı esnekliğini koruduğunu, kan basıncının normal seviyelerde olduğunu gösteriyor. Zira damarlar sertleşmişse, kireçlenmişse kalp, kanı pompaladığında vücuda çok daha sert ve hızlı bir şekilde yayılır. Kan dolaşımında sağlıklı damarların meydana getirdiği yumuşama olmadığından kalbimiz, kanı damarlara şiddetle pompalar ve “hipertansiyon” adı verilen yüksek tansiyon sorunu ortaya çıkar. Aynı bağlamda kalp, damarlarımıza kanı düşük bir basınçla pompalarsa da “hipotansiyon” adı verilen düşük tansiyon sorunu oluşur.

Bu tansiyon değerlerini belirlerken kullanılan iki tane değer vardır. Büyük tansiyon; kalp kasıldığında kanı belirli bir basınçla atardamarın içine doğru attığında ortaya çıkan basınçtır. Zira o anda damar içindeki basınç maksimum değere ulaşır. Küçük tansiyon ise; kan basıldıktan sonra, kalp gevşer ve damar içine pompalanan kan durur. İşte o anda damarın daha önceden esnemiş olması, sahip olduğu doğal elastikiyet dolayısıyla kana basınç uygulanır. Bu sayede sadece kalp, basınç uyguladığında değil, basınca ara verdiğinde de damarlarda kan dolaşmaya devam eder.

Normal tansiyon değerleri kaç olmalıdır?

Tansiyon değerleri, daha doğrusu “normal”, “sağlıklı” kabul edilen tansiyon değerleri kesinlikle kişiye özeldir. Birisi için yüksek kabul edilebilen bir tansiyon değeri, bir diğeri için normal olabilir. Ancak yine de yaş faktörü göz önünde bulundurularak ortalama tansiyon değerleri belirlenmiştir. Buna göre tansiyon, gençlerde büyük tansiyon 12, 13, 14; yaşlılarda ise 16 – 17 gibi değerlere bile çıkabiliyor. Küçük tansiyon ise 7, 8, 9 değerleri arasında seyreder. Yaş ilerledikçe kişinin normal olarak kabul edilen tansiyon değerleri de yükselir. Zira diğer tüm organlarda olduğu gibi kalbin ve damarların fonksiyonlarında kayıplar yaşanır, damarlar da esnekliğini kaybeder ve tansiyon değerleri yükselir.

Tansiyonun “düşük” diye nitelendirilebilmesi için; büyük tansiyonun 8, 9, 10, küçük tansiyonun ise 4, 5, 6 ve hatta daha düşük değerlerde olması gerekiyor.

Yüksek tansiyon durumunda ise; büyük tansiyon 15, 16, hatta 19, 20 gibi seyreder, küçük tansiyon da 11, 12, 13 ve daha yukarısını gösterir.

Altını önemle çizmekte fayda var ki; tansiyon değerinin normalin altında ya da üzerinde seyretmesi, pek çok ciddi sağlık problemine yol açacaktır. Bu bakımdan tansiyon düşüklüğü ve yüksekliğinin belirtilerinin farkında olmak, bunlarla nasıl baş edeceğimizi öğrenmek gerekiyor.

Düşük tansiyon belirtileri nelerdir?

• Ani hareketlerde baş dönmesi,
• Bir anda gözlerin kararması, düşme tehlikesi,
• Mide bulantısı,
• Konsantrasyonun bozulması,
• Göğüste ağrı,
• Nefes alıp vermede zorluk,
• Tansiyonun çok düşük olması durumunda da, beyin ciddi olarak zarar görür, beyinde hasar ortaya çıkar.

Yüksek tansiyon belirtileri nelerdir?

Yüksek tansiyon, herkeste belirti vermeyebiliyor, düzenli olarak tansiyon ölçümünde ya da kan basıncının ölçümünde ortaya çıkabilir. Ancak yüksek tansiyon genel olarak aşağıdaki belirtilerle kendini gösterir.

• Aniden başlayan baş ağrısı,
• Baş dönmesi,
• Kalp çarpıntısı,
• Halsizlik,
• Çabuk yorulma,
• Burnun kanaması,
• Konuşmada pelteklik,
• Yüzün, vücudun karıncalanması,
• Etraftaki kişi ve nesneleri çift görme,
• Görme kaybı,
• Göğüs ağrısı, çarpıntı gibi belirtiler yüksek tansiyona işarettir. Ancak bu belirtilerin her hangi biri hissedilmese de tansiyonun yüksek olabileceği riski de göz önünde bulundurulmalıdır.

Kimler yüksek tansiyon riski altındadır?

• Aile üyelerinde yüksek tansiyon öyküsü bulunanlar,
• Ailesinde felç geçiren kişilerin bulunması,
• 45 yaşın üzerinde olanlar,
• Çok tuzlu beslenenler,
• Menopoza giren kadınlar,
• Böbrek hastaları,
• Şeker hastaları,
• Hareketsiz yaşam sürenler,
• Stresli bir hayatı olanlar,
• Kilolu kişiler,
• Alkol ve sigara tüketenler yüksek tansiyon hastası olabilirler.

Tansiyon neden yükselir?

Tansiyonun yüksek seyretmesinin çok belirgin, net sebepleri bulunmamakla birlikte;

• Genetik özellikler,
• Böbrek rahatsızlıkları,
• Hormonsal ve sinirsel sorunlar,
• Normal bir kişinin böbreğinin sınırlı olan su atma kapasitesinin, aşırı tuz tüketimiyle zorlanması,
• Romatizma, doğum kontrol, hormon ilaçları ve bazı ağrı kesiciler,
• Şekerli ve gazlı içeceklerin tüketimi tansiyonu yükselten sebepler arasında gösterilir.

Yüksek tansiyon nasıl tedavi edilir?

Tüm rahatsızlıklarda olduğu gibi yüksek tansiyon sorunu için de, tıbbi tedavi yöntemleri, ilaçlar bulunmaktadır. Bu ilaçlar kullanılarak yüksek tansiyonu düşürmek ya da kontrol altında tutmak mümkün olmakta. Ancak diğer tüm ilaçların olduğu gibi tansiyon ilaçlarının da yan etkileri göz önünde bulundurulduğunda doğal uygulamalarla ve yaşam tarzı değişiklikleriyle tansiyonu düşürmek çok daha bir yaklaşım olacaktır.

Yüksek tansiyon tanısı konan kişilerde, tansiyonun yükselmesine yol açan etkenin belirlenip ortadan kaldırılması ve kan basıncının kontrol altına alınması esastır. Bu bağlamda hem genel önlemler alınır hem de ilaç tedavisi uygulanır. Tansiyonu düşürmek için alınabilecek genel önlemler;

• Tansiyonun normal değerin üzerinde seyretmesinin en önemli sebeplerinden birisi sağlıksız beslenme dolayısıyla alınan fazla kilolardır. Bu bakımdan yüksek tansiyonun; aşırı yağlı, tuzlu, şekerli hazır gıdalarla beslenmenin yaygın olduğu sanayileşmiş toplumlarda görüldüğü tespit edilmiştir. Zaten şişmanlık, başlı başına kalp ve dolaşım sistemi hastalıklarının temel sebebi olarak gösterilir. İşte bunun için yüksek tansiyonu ortadan kaldırmak isteyenlerin, öncelikle sağlıklı beslenme ve kiloyu kontrol altında tutma odaklı önlemler alması gerekiyor. Hafif veya orta şiddette bir yüksek tansiyon sorunu yaşayan kişilerin sadece kilo vererek bu sorundan kurtulabildikleri de gözlenmiştir. Bu bakımdan yüksek tansiyon riski taşıyan ve yüksek tansiyon sorunu olanlar sebze ve meyve ağırlıklı taze besinler tüketerek tansiyon sorunlarını çözebilirler.
• Tuz, kesinlikle damarları büzen, daraltan bir besindir. Bu bakımdan kan basıncının artması, tansiyonun yükselmesi de tuzlu beslenmenin doğal sonucudur. Bununla birlikte tuzun kendisinin de tansiyon değerlerini düzenleyen sistemi olumsuz etkilediği düşünülmektedir. Bu bağlamda tuzu tamamen beslenme programından çıkarmak değil, ancak azaltmak kesinlikle tansiyon değerini normale indirmekte faydalı oluyor.
• Yeni yapılan araştırmalar, potasyum tüketimi ve tansiyonu düşürme arasında sıkı bir ilişki olduğunu gösteriyor. Potasyumun tansiyona etkisinin nedeni tam olarak anlaşılamamış olsa da, potasyum bakımından zengin beslenen kişilerde yüksek tansiyon sorununun gözlenmediği bilinmektedir.

Yüksek tansiyonu önlemek için alınacak tedbirler

• Günlük beslenmeye tat verecek miktarda tuz tüketiminin ötesinde, aşırı tuzlu gıdalardan, yemeklere ekstra tuz eklemekten kaçınmak gerekiyor.
• Kahve ve çay, kan basıncını yükselten bir ürün olduğundan yüksek tansiyon riski taşıyanların çay ve kahve tüketimini azaltmaları önerilir.
• Alkol, sempatik sinir sistemini uyaran bir madde olduğu için, alkol alımında ve özellikle de aşırı alkol tüketimi durumunda tansiyon değerleri yükselir. Bu bakımdan aşırı alkol tüketiminden uzak durulması önerilir.
• Hayvansal yağlar, tansiyonu yükselttiği için tereyağı, kuyruk yağı gibi yağlar kısıtlı tüketilmeli, aşırı yağlı süt ve süt ürünlerinden de uzak durulmalıdır.
• Günlük kalori ihtiyacından fazla kalori almak, kilo artışına ve dolayısıyla yüksek tansiyona yol açıyor. Bu bakımdan kilo kontrolünün de sağlanabilmesi için fazla kalori içeren besinleri tüketmemekte fayda var.
• Yüksek tansiyonun temel sebeplerinden olan aşırı kilo alımını önlemek ve kan basıncını düzenleyebilmek adına günlük düzenli olarak egzersiz yapılması öneriliyor. Ancak bunun için yürüyüş, yüzme, bisiklet gibi sporlar tavsiye edilirken, ağırlık kaldırma gibi vücuda aşırı yüklenmeye sebep olan egzersizler önerilmez.
• Stres ve ruhsal gerilimler, bunalımlar yüksek tansiyona sebep oluyor. Bu bakımdan gergin bir iş ve sosyal yaşamı olan kişilerin gevşeme hareketleri yapması, zihnini, bedenini dinlendirmek için meditasyon yapması öneriliyor.
• Sigara içmek ve sigara kullanılan ortamda bulunmak başlı başına tansiyonu yükselten sebeplerdir. Bu bakımdan tüm vücut sağlığı için zararlı olan sigara, özellikle yüksek tansiyon sorunu yaşayanlara yasaktır.

Tansiyonu düşüren besinler

• Yüksek tansiyon sorunu olanların sabahları aç karnına bir bardak nar suyu içmeleri tansiyonu gün boyu dengede tutabilecektir. Elbette bu nar suyunun hazır değil, evde sıkılmış olması faydalarını artıracaktır.
• Sabahları bir bardak ılık su içine yarım ya da 1 limon sıkıp suyu içmeyi alışkanlık haline getirmek yüksek tansiyon sorununu sonsuza dek uzaklaştırmaya yardımcı olacaktır.
• Tansiyonu düşen kişilere genellikle hızlı bir çözüm olarak tuzlu ayran içirilir. Yüksek tansiyon sorununda ise tuzsuz bir bardak ayran içmek rahatlatıcı bir etki yaratacaktır.
• Evde sıkılmış bir bardak greyfurt suyu tansiyonun düşmesine yardımcı olur. Ancak ilaç kullanıyorsanız, greyfurt suyu önerilmez.
• Yüksek tansiyonun doğal çarelerinden birisi de kekiktir. Tansiyon yükselince kekik yağı ile alın ve boyun bölgesine masaj yapmak ya da bir bardak ılık kekik çayı içmek iyi gelir.
• Tansiyon hastalarının doğal ilaçlarından birisi de sarımsaktır. Sabahları aç karnına bir diş sarımsak yutmak tüm gün tansiyonun daha normal seyretmesini sağlar.
• Yemeklerde, salatalarda sık ve bolca soğan kullanarak tansiyonu dengede tutmak mümkün olabilir.
• Yüksek tansiyon sorunu olanların gün içinde bir tutam dereotu ve maydanozu saplarıyla birlikte tüketmeleri önerilir.
• Yüksek tansiyon sorunu olanlar gün içinde kuru kayısı ve kuru üzüm tüketerek tansiyon değerlerini dengede tutabilirler.