Obezitenin her geçen gün yayıldığı, hareketsiz yaşam kaynaklı pek çok hastalığın ortaya çıktığı günümüzde, düzenli olarak spor yapmak çok büyük önem kazanmıştır. Hemen her gün televizyonda, internette spor eğitmenleri bazı taktikler veriyor, yeni metotlar ortaya çıkarıyor. Ancak bunlardan hangileri, kimler için uygun ya da hangi aralıklarla spor yapmalıyız gibi soruların net bir yanıtını bulmak mümkün olmuyor. Zira her birey özeldir ve her bireyin vücudu, metabolizması kendine has özellikler barındırır. Bu bakımdan spor yapmaya karar veren kişi öncelikle bir uzmana başvurup buna engel bir sağlık sorunu olup olmadığını öğrenip ardından aralıklı, ancak düzenli olarak spor yapmaya başlamalıdır. İşte tam da bu durumda haftada kaç gün spor yapmak gerektiği sorunsalı ortaya çıkıyor. Elbette ki burada kast edilen sporun hangileri olduğu ve hangi amaçla yapıldığı da önemlidir.
Hangi sporu haftada kaç gün yapmak gerekiyor?
Kişinin spor rutinini belirlemekteki en önemli husus hangi sporun, ne amaçla yapılacağı sorusunun yanıtıdır. Bu bağlamda sağlıklı bir vücut ve yaşam için yapılan yürüyüş, egzersiz, koşma, yüzme gibi sporlar her gün yapılabilir. Ancak burada sporun yapıldığı süre de önemlidir. Örneğin spora yeni başlayan bir kişi her gün yürüyüş yapabilir, yüzebilir, çeşitli egzersizleri yapabilir. Fakat bu aktiviteye yeni başladığı için ilk önceleri aktivitenin gerektirdiği efora göre günde 10-20 dakika arasında olabilir.
Neden her gün spor yapılması öneriliyor?
Yaşam rutinine katılmak istenen her hangi bir aktivitenin alışkanlık haline gelebilmesi için mümkün olduğunca sık yapılması önem taşıyor. Bu bağlamda her gün yürüyüş yapan kişi iki, günde bir yürüyüş yapan kişiye göre çok daha kısa süre içinde bu alışkanlığı kazanacak ve bunu yaşamının bir rutini haline getirebilecektir. Zira her gün yürüyüş yapan kişi için yürüyüş, en fazla bir ay için de yemek yemek, su içmek kadar doğal bir ihtiyaç olacaktır. Spor aktivitelerinde ara ne kadar açık olursa, ne kadar seyrek yapılırsa vazgeçilme ihtimali o kadar çok yüksek olur.
Her spor türü her gün yapılır mı?
Öncelikle belirtmeliyim ki; amacınız sağlıklı bir yaşam ise seçtiğiniz spor çok fazla efor gerektiren, aşırı yorucu bir spor olmamalı. Başka bir deyişle sporda profesyonellik amacı gütmüyorsak ağır, yoğun ve yorucu sporları seçmek çok akıllıca olmaz. Bu bağlamda 45 dakikadan, 1 saatten daha uzun süren tekli tenis maçı veya 5 kilometreden uzun süreli koşular her gün yapılmaz. Zira sporu yaşamın bir parçası haline getirmek istiyoruz, ancak ev, iş ve sosyal yaşantımızın bundan olumlu etkilenmesini istiyoruz. Bu tarz uzun süreli ve yorucu sporların her gün yapılması ise bizim ev, sosyal ve iş yaşantımızı olumsuz etkiler.
Seyrek aralıklarla spor yapmanın bir faydası var mı?
Sağlıklı yaşam amaçlı yapılan spor aktiviteleri için en ideal olanın her gün yapılması olduğunu belirttim. Ancak her gün zaman bulamıyorum ya da yapamıyorum diyorsanız, haftada 3 gün, başka bir ifade ile iki günde bir spor yapmalısınız. Zira haftada 2 gün spor yapan kişinin spordan elde ettiği kazanç asgari düzeydedir. Yani hiç faydası yok denemez, ancak çok da etkili değildir. Ancak haftada 3 kereden daha seyrek olarak yapılan sporun, hiç spor yapmamakla arasında çok da net bir fark bulunmuyor. Amaç sağlıklı ve uzun bir ömür geçirmekse, yine altını çiziyorum ki ya her gün ya da 2 günde bir düzenli olarak spor yapılmalı.
Sağlıklı bir yaşam için sporun süresi ne kadar olmalı?
Spora başlamak isteyenlere kesinlikle her gün düzenli olarak buna odaklanmalarını öneriyorum. Ancak sporun süresi daha önceki spor geçmişi de göz önünde bulundurularak ayarlanmalıdır. Hayatı boyunca hiç spor yapmamış olan birisine günde bir saat spor yapmasını önermek, kişiye faydadan çok zarar getirir. Bu bakımdan daha öncende hiç spor yapmamış olan kişinin günde 15 dakika ile başlaması, bir hafta düzenli olarak yaptıktan sonra bu süreyi 25 dakikaya, üçüncü hafta 40 dakikaya, bir ay sonunda belki de 45 dakikaya çıkarmak uygun olabilir. Bu şekilde spor yapmayı yaşamının bir parçası haline getiren kişilerin günlük yarım saat ile bir saat arasında spor yapmaları doğru olacaktır. Ancak evde ya da bir parkta kendi kendinize değil de, bir spor salonunda küçük molalar vererek spor yapıyorsanız bu süre 1 buçuk, 2 saat bile olabilir. Ancak spor salonunda, aletler kullanarak spor yapıyorsanız; spor sürenizin yarısını şınav tarzı üst bedeni çalıştıran aktivitelere, ikinci yarısını da koşma, yürüme gibi alt bedeni, bacak kaslarını çalıştırmaya odaklanmak gerekiyor. Tüm bunlardan yola çıkarak yeniden altını çizmekte fayda görüyorum ki; bir saatten daha uzun süreli yapılan sporlar, vücuda fayda getirmiyor, hatta zararlı olduğu bile söylenebilir.
Spor ve uzun yaşam arasında nasıl bir ilişki var?
Düzenli olarak spor yapmanın ömrü uzattığına dair çok sayıda bilimsel araştırma sonucu bulunuyor. Zira aktif olarak kullanılan kaslar tüm vücudun, metabolizmanın tam fonksiyonla çalışmasına ve doğal olarak da yenilenme, canlanma yaratmaya olumlu etkisi tartışılamaz. Ancak hangi sporlar, ne kadar süreli yapılan sporların ömrü uzattığı sorusunun yanıtı da önemlidir. Bu bağlamda yapılan araştırmalar; olimpiyatlara katılan ve doğal olarak yoğun spor yapan kişilerin, bunu yapmayan kişilere göre ortalama 3 yıl daha uzun yaşadığı biliniyor. Ancak çok yoğun, uzun süreli ve ekstra efor gerektiren sporları günde 2 saat yapanlarla, her gün bir saat parkta sadece tempolu yürüyüş yapan ya da havuzda yüzen kişilerin yaşam süreli arasında anlamlı hiçbir fark yoktur.
Hatta yoğun ve yorucu sporlar yapanların özellikle kalp sorunları dolayısıyla ani ölümler yaşama risklerinin de yüksek olduğu biliniyor. Tüm bunlardan yola çıkarak; eğer spor yaparak yaşam kalitenizi artırmak ve ömrünüzü uzatmak istiyorsanız her gün ya da iki günde bir yarım saat, bir saat süreli yürüyüş yapın, hafif tempoda koşun, yüzün. Ancak daha kısa sürelerle başlayarak, zamanla süreyi artırmaya başlayın, fakat günlük spor yapma süreniz 1 saati geçmesin.
Sporun süresini uzatmanın riskleri nelerdir?
Sağlıklı bir yaşam için düzenli olarak spor yapmak istiyorsanız her gün en az yarım saatinizi, en fazla 1 saatinizi spora ayırın. Ancak kısa sürede çok kilo vermek istediğiniz için aceleci olabilirsiniz. Bu durumda vücudunuzu, kaslarınızı yormak, yıpratmak pahasına günde 2 saat koşmanın size faydadan çok zararı olacaktır. Zira uzun süreli ve yoğun egzersizler:
- Ev yaşamınıza, ailenize zaman ve enerji ayırmanızı engeller.
- İşinize yeterince konsantre olmaz, odaklanamazsınız.
- Vücudunuz yıpranır.
- Kaslarınız erimeye, güçsüzleşmeye başlar.
- Yoğun ve yorucu sporları sıklıkla yapmak, kaslarınıza yenilenme süresi tanımanıza engel olur.
- Vücudu gereğinden fazla yoran sporları uygulamak, bundan daha kısa sürede ve kolayca vazgeçmenize sebep olabilir.
- Vücut ekstra yorulduğunda, metabolizmanız bunu kaldıramayabilir, hatta çok sık olmasa da ani kalp krizleri de yaşayabilirsiniz.
