İş Görüşmesinde Dikkat Edilmesi Gerekenler (Beden Dili)

Pek çok kişinin merak ettiği, kafasını kurcalayan konulardan birisi iş görüşmeleridir. Bir işe alınıp alınmayacağının belirleneceği yarım saat için ne yapmalı, neyi asla yapmamalı sorularının yanıtları çok önemlidir. İş görüşmesinde giyilen kıyafet, kullanılan bir takı, oturuş, kalkış, konuşma biçimleri ve daha pek çok detay görüşmenin sonucunu etkiler. İşte bu sebeple iletişim ve zarafet uzmanı Gökhan Dumanlı’nın öneri ve görüşleri ne kulak asmakta fayda var. Zira beden dilinin yaşamımızdaki önemi tartışılmaz. Bazen her şey yolunda olduğu halde sadece yanlış duruştan dolayı karşı tarafa doğru mesaj, doğru intiba verilemeyebiliyor.

Başarılı bir ilk iş görüşmesi nasıl olmalı?

İlk kez gidilecek olan iş görüşmesinde karşıdakilere olumlu bir izlenim verip işe alınmanın yolları öğrenelim. İş görüşmesinde bekleme salonunda oturuş şeklimiz çok önemlidir. Örneğin koltuğun ucunda oturuyorsak; kendimizi rahat hissetmediğimiz, hemen kalkıp gitmek istiyormuşuz izlenimi oluşur. Bunun tam tersi koltuğa çok rahat oturmak, bacakları açarak, ayakları öne doğru uzatarak koltuğa yayılmak, bacak bacak üstüne atarken dizi karna doğru çekmek de olumsuz bir izlenim bırakır. Bu bağlamda kadınlar ve erkelere bekleme salonunda otururken dikkat edilmesi gereken hususları belirtelim.

Erkekler beklerken nasıl oturmalı?

Bekleme salonunda oturulan koltuk genişse ve minder varsa erkekler, minderi arkaya alıp dik oturulmalıdır. Otururken eller her zaman dizlerin üzerinde ve erkeklerde bacaklar da omuz hizasında açık olsun. Bununla birlikte koltuğun kenarında kolçak varsa kolun birini ona yaslayıp iki el birleştirilebilir. Elbette bu arada omuzları, sırtı dik tutmayı da ihmal etmiyoruz.

Kadınlar beklerken nasıl oturmalı?

Kadınlar bekleme salonunda hafif yan oturarak bacakları kapatmalı, bacaklar birbirine paralel olmalıdır. İlk iş görüşmesinde bekleme salonunda otururken kadınların bacak bacak üstüne atmalarını önermiyorum. Fakat bir sürelik bekleyişten sonra bacak bacak üstüne atma ihtiyacı hissedilirse bacaklar ve dizler hafif yana doğru eğilerek bacak bacak üstüne atılabilir. Bununla birlikte kadın iki elini de dizlerinin üzerine koyarak dik oturduğunda “ne yaptığımı biliyorum, işime ve alanıma hakimim” izlenimi verir.

İş görüşmesine giderken nasıl giyinmeliyiz?

Öncelikle iş görüşmesine giderken işin adabına ve durumuna uygun giyinmeyi öneriyorum.  Örneğin ciddi, klasik ve geleneksel bir iş pozisyonu, iş sektörü görüşmesinde koyu renkler, yaratıcılık gerektiren bir iş sektöründeyse daha canlı renkler tercih edilmelidir. Giyim; iş görüşmeleri ve iş hayatı için çok önemlidir. Hangi pozisyona gelmek istiyorsak, kendimizi nereye ait hissediyorsak o şekilde giyimimize özen göstermeliyiz. Şu an bulunduğumuz pozisyon gibi değil, olmak istediğimiz kişi gibi giyinmeli, davranmalı ve konuşmalıyız. “Eğer bir milyon dolar kazanmak istiyorsak, bir milyon dolar gibi görünmeliyiz.” İlla ki marka, pahalı kıyafetler değil, zamanına, mevsimine, durumuna göre, gelmek istediğimiz pozisyona yakışır kıyafet seçmeliyiz. Ütü izi ya da lekesi olan kıyafetler, ayakkabıda lekeler, tozlar kesinlikle iş görüşmesi için uygun değildir ve topukları çok ses çıkaran ayakkabılar, iş görüşmesinde tercih edilmez.

Kadınların aşırı makyajlı veya makyajsız olması önerilmez.

Kadınların aşırı makyajlı ya da hiç makyajsız olması, ojesi çıkmış tırnaklar, bakımsız, dağınık saçlar asla önerilmez. Bu bağlamda düzenli, tertipli, temiz ve hoş kokulu olmak önemlidir. İş görüşmesine giderken kullanılacak parfüm gündüz için ayrı, akşam için ayrı olmalıdır. Parfüm sizin imzanızdır. Bu sebeple de parfüme vakit ve nakit ayırmanız gerekir. Ayrıca kadınların dekolte oranları, doğru kullanılması da önem arz eder. Zira iş yaşamında dekolte, kadının verdiği mesajın, işteki başarısının önüne geçmemelidir. Erkeklerin saç, sakal temizliği bakımı da çok önemlidir. Saçların doğru taranmış, sakal ve bıyığın düzgün kesilmiş olması gerekir. Erkeklerde yaka ve kol manşetleri temiz ve muntazam olmalı. Zira herkes doğuştan farklı özelliklere ve belli bir kapasiteye sahiptir. Ancak önemli olan bu kapasiteyi başkalarının hayranlık duyacağı bir şekle dönüştürebilmek gerekir ki; biz insanlar bu potansiyele sahibiz.

Görüşme salonundan içeri girerken

Görüşme saatimiz geldiğinde kapıdan dik bir duruşla girdik ve görüşmeyi yapacağımız kişi ile tokalaşacağız. İşte bu ilk tokalaşma çok önemlidir. Doğru bir tokalaşmada mutlaka avuç içleri birbirine değmeli, parmaklarımız da karşımızdakinin özel alanını ihlal etmeyecek şekilde durmalıdır. Bu esnada parmakları fazla açıp karşımızdakinin elinin tamamını kavramaya çalışmamız orada bir üstünlük kurmaya çalıştığımızı gösterir ki bu da olumsuz bir izlenimdir. Kişi bu durumda heyecan ve stres altına girer. İş görüşmesini yapacak kişi size böyle bir tutum sergilerse, sizin stres ve heyecan altında nasıl davranacağınızı, duygusal zekanızı nasıl kontrol ettiğinizi görmek istiyordur. Bu arada tokalaşırken göz teması kurmaya ve hafifçe tebessüm etmeye özen gösterelim. Tokalaşmada son olarak eli çok sallamamaya ve öne doğru çok eğilmemeye özen göstermek gerekir.

İş Görüşmesi esnasında nasıl oturmalıyız?

Bazı iş görüşmelerinde masanın etrafına oturulurken bazılarında karşılıklı sandalyelere, koltuklara oturulur. Eğer bir masa varsa kesinlikle elleri masanın üzerinde birleştirmiyoruz ve bacakları masanın altında toplamıyoruz. Zaten artık çoğunlukla görüşmeler karşılıklı koltuklarda oturularak gerçekleştirilmekte. Bu bakımdan tüm vücudumuzun verdiği mesajlar direkt olarak karşıya ulaşıyor.  İşe alım uzmanları adayları komple görmek, her hareketi yorumlamak istiyorlar. Kişinin elini, kolunu, ayaklarını nereye koyacağını bilmesi olumlu izlenim açısından çok önemlidir. Bunun yanında görüşmeye başlar başlamaz bacak bacak üstüne atılması olumsuz bir ilk izlenimdir.

Bacak bacak üzerine atılması hoş karşılanmıuyor

Özellikle bizim ülkemizde iş görüşmesine gelen adayın hemen bacak bacak üstüne atması hiç hoş karşılanmıyor. Ancak görüşmenin ilk beş dakikasından sonra yukarıda anlattığım gibi bacak bacak üstüne atılabilir. Bununla birlikte görüşmenin başından sonuna kadar göz kontağını kaybetmiyoruz. Arada bir masa varsa ellerimiz her zaman masanın üzerinde olması gerekiyor. Adayın ellerinin masanın altında ya da sandalyenin köşelerinde bir yere sıkışmış gibi durması bizim karşı taraftan bir şeyler gizlediğimiz ya da özgüven eksikliğimiz olduğu anlamına gelir. Bu bakımdan iş görüşmesi boyunca ellerimiz görünür olmalı, bedenin merkezi olarak kabul edilen göğüs kafesimiz her zaman karşımızdakine dönük olmalıdır. Bu şekilde çok daha etkili bir iş görüşmesi oturma pozisyonu yakalamış oluruz.

İş görüşmesinde ses tonu nasıl olmalı?

Ses tonumuzun etkili karşımızdaki üzerinde etkili olabilmesinin temel kuralı, anlattığımız konuya hakim olmamız ve kendimize güvenmemizdir. Konuşma esnasında sesin çatallaşması, sesin titremesi anlattığımız konu ile ilgili bilgimizin eksik olduğu mesajı verir. Bununla birlikte konuşurken “eee”, “ıııı” gibi mırıltılar konu ile ilgili bilgimizin eksik olduğu izlenimi uyandırır. Bunun yerine konuşmalarda küçük bir “s” vermek çok daha doğru olacaktır. Ayrıca iş görüşmesinin beklenen olumlu etkiyi verebilmesi için etkili bir konuşmacı olduğu kadar, etkili bir de dinleyici olmamız gerekiyor. Karşımızdakini iyi dinleyip doğru anlamak, iletişimi güçlendirecektir.

İş görüşmesindeki temel sorular

Her iş görüşmesinde mutlaka sorulan basit ve temel soruları genellikle önemsemeyiz. Ancak pek çok iş görüşmesinin kaderini bu sorulara vereceğimiz yanıtlar belirler. Örneğin kariyer hedefleriniz, kendinizi birkaç kelimeyle anlatmak isteseniz bu kelimeler neler olur, bize sormak istediğiniz bir soru var mı? Bu üç temel soru, çok önemlidir ve iş görüşmelerinde bunlara en etkili yanıtları vermek gerekir. “Sizin için en önemli 3 kelime nelerdir” sorusuna; samimi, sevecen, güvenilir gibi yanıtlar verilir. Ancak anaokulunda öğretmen olacaksak bu yanıtlar doğru olabilir. Fakat bir şirkette değil. Bunun yerine çalışkan, başarıya odaklı ve azimli sözcükleri şahane seçim olacaktır.

Bir işveren bu sözcükleri duymak ister. Bu arada bunları söylerken ses tonumuz, mimikler görüşme boyunca takındığımız tavır da bu 3 kelimenin hakkını vermeli, tutumumuz sözlerimizi desteklemeli. Bunlara ek olarak mutlaka bir kariyer hedefimiz olmalı, şirket, kurumsal kimliği ve başvurduğumuz pozisyonla ilgili bilgi sahibi olmalıyız. Görüşmenin sonlarına doğru “sormak istediğiniz bir şey var mı” sorusu yöneltildiğinde şirketin kurumsal kimliği ve bizim kariyer hedeflerimizle bağlantı kurarak bir soru soralım. Örneğin “ben yurt dışı ile bağlantılı olmak, mevcut akademik bilgimi burada kullanmak istiyorum. Acaba bu pozisyonda yurt dışı bağlantılarında ben bunları kullanabilir miyim?” gibi bir soru yöneltilebilir.

Vedalaşma ve tokalaşma 

En son vedalaşırken tokalaşma anında işi almaya olan istek ve heyecanımızı karşıya aktarmalıyız. Bu son vuruşta vakit ayırdığı için karşımızdakine çok teşekkür ediyoruz ve kariyerimiz ve akademik eğitimimizin bu iş pozisyonu için bizi çok heyecanlandırdığının altını çiziyoruz. Burada görüşmeye imza atıp neden sizi seçmeleri gerektiğinin altını çizmemizde fayda var. Ne kadar bilgi sahibi olduğumuz kadar, bilgimizi sunma şeklimiz de çok büyük önem taşır.