2020 bitmeden önce Jüpiter ve Satürn’ün büyük kavuşması
Jüpiter ve Satürn, 21 Aralık 2020’de 20 yılda bir gerçekleşen kavuşumlarına gittikçe yaklaşıyorlar. En yakın oldukları zaman aralarında sadece 0,1 derece olacak. Bu, dolunayın çapının yalnızca 1/5’idir. Onları şimdi izlemeye başlarsanız birbirlerine yaklaştıklarını görebilirsiniz.
Gökbilimciler, gökyüzümüzün kubbesinde yer alan gezegenlerin ve diğer nesnelerin buluşmalarını tanımlamak için “kavuşum” kelimesini kullanırlar. Büyük kavuşum terimi ise Güneş sistemimizdeki en büyük iki diyarın, muazzam Jüpiter ile muhteşem ve halkalı gezegen Satürn’ün buluşmasını tanımlamak için kullanılıyor. Jüpiter ve Satürn’ün bir sonraki büyük kavuşumu 21 Aralık 2020 tarihinde gerçekleşecek. Bu tarih tesadüfi bir şekilde Aralık gündönümünün tarihidir. Bu, 2000 yılından bu yana gerçekleşen ilk Jüpiter-Satürn kavuşumu olmakla birlikte Galileo’nun ilk teleskopunu yapmasından sadece 14 yıl sonraki tarih olan 1623’ten beri gerçekleşen en yakın Jüpiter-Satürn kavuşumu olacak. Bununla birlikte o tarihteki kavuşum, güneşin yalnızca 13 derece doğusunda gerçekleşmişti (günbatımında güneşi yakından takip ediyordu) ve birçok kişi tarafından fark edilmiş olmasının düşük olasılıklı olduğu düşünülüyor. Ondan önceki en yakın gözlemlenebilir Jüpiter-Satürn kavuşumu, uzun zaman önce 1226 yılında Orta Çağ’da gerçekleşmişti! Jüpiter ve Satürn, Aralık ayında en yakın oldukları noktada birbirinden yalnızca 0.1 derece uzaklıkta olacak. Bu, dolunay çapının sadece 1/5’idir.
2020’deki aşırı yakın Jüpiter-Satürn kavuşumu, 15 Mart 2080’deki Jüpiter-Satürn kavuşumuna kadar bir daha gerçekleşmeyecek.
Ancak bu diyarları izlemeye başlamak için beklemenize gerek yok. Onlar, bu gece ve 2020’nin geri kalanında yan yana bir şekilde her gece görünür olacaklar; çekici ve akıllara durgunluk veren bir manzara!
20 yıl önce, 2000 yılındaki büyük kavuşumda Jüpiter ve Satürn, gökyüzümüzde güneşe yakındı ve gözlemlenmesi zordu. Daha gözlemlenebilir harika bir kavuşum gerçekleşeceği için gözlem yapabileceğiz. Kasım ayında, Jüpiter ve Satürn birbirlerine yakın olmalarıyla dikkat çektiler ve karanlık çöktüğünde gökyüzünde görünür oldular.
Aralık ayında ise Jüpiter ve Satürn hala kolayca görülebilir olacak. Gün batımından kısa bir süre sonra batı tarafının alacakaranlığında her zamankinden daha güzel görülebilecekler.
Jüpiter ve Satürn’ü şu andan yıl sonuna kadar kolayca tanıyabileceksiniz. Jüpiter herhangi bir yıldızdan daha parlaktır. Satürn, Jüpiter kadar parlak olmasa da en parlak yıldızlar kadar parlaktır ve ayırt edilebilir bir altın rengiyle parlar. Ayrıca Jüpiter Satürn’ün yanındadır! Satürn, gökyüzünün kubbesindeki Jüpiter’in hemen doğusundadır. Parlayıp sönen yıldızların aksine, Jüpiter ve Satürn sürekli parlar.
Kasım ayında, Ay’ın Jüpiter ve Satürn’e ilerlediği dönemde (yaklaşık 16 Kasım – 21 Kasım) iki gaz devi gezegen yaklaşık 3 derece uzaklıktaydı.
Aralık ayı boyunca, kavuşumun gerçekleştiği gün olan 21 Kasım’dan 21 Aralık’a kadar Jüpiter, gökyüzünün kubbesinde yaklaşık 6 derecede ve Satürn ise 3 derecede seyahat edecek. Bu hareket Jüpiter’in, kendisi ile Satürn arasındaki 3 derecelik boşluğu doldurduğu anlamına gelecektir.
Bingo! Harika kavuşum!
Güneşten dışarı doğru altıncı gezegen olan Satürn, tek başına gözle kolayca görülebilen en uzak ve en yavaş hareket eden gezegendir. Güneşten dışarıya doğru beşinci gezegen olan Göz Kamaştırıcı Jüpiter, Satürn’den sonra en yavaş ikinci parlak gezegendir.
Bu yüzden Jüpiter/Satürn kavuşumları, zodyak takımyıldızlarının önündeki yavaş hareketleri nedeniyle parlak gezegenlerin meydana getirdiği kavuşumların en nadir olanıdır. Satürn’ün güneşin etrafında dönmesi yaklaşık 30 yıl sürerken, Jüpiter’in dönmesi ise yaklaşık 12 yıl sürer.
Bu nedenle her 20 yılda bir Jüpiter, Dünya’dan bakıldığında Satürn’e yetişmiş olur.
2000 ile 2100 yılları arasında, gezegenimiz Dünya’dan bakıldığı zaman bu Jüpiter/Satürn kavuşumları (ekliptik boylamda) şu tarihlerde gerçekleşmektedir:
- 28 Mayıs 2000
- 21 Aralık 2020
- 31 Ekim 2040
- 7 Nisan 2060
- 15 Mart 2080
- 18 Eylül 2100
İşte bu harika Jüpiter/Satürn kavuşumlarının her 20 yılda bir olmasının nedeni buydu. Satürn her yıl Güneş’in etrafındaki yörüngesinin yaklaşık 12 derecesini tamamlarken, Jüpiter ise yaklaşık 30 dereceyi tamamlar. Bu nedenle Jüpiter bir yıl içinde kendisi ile Satürn arasındaki boşluğu yaklaşık 18 derece (30 – 12 = 18 derece) kapatır.
O halde 20 yıllık bir süre içinde Jüpiter, Satürn’de 360 derece (18 x 20 = 360 derece) tamamlar, bu nedenle halkalı gezegeni her 20 yılda bir turlar.
O zaman şimdi Jüpiter ve Satürn’ü izlemeye başlayın! Ve 21 Aralık 2020’de Jüpiter ve Satürn’ün büyük kavuşumu için takviminizi işaretleyin.
Sonuç olarak: Jüpiter ve Satürn’ün yaklaşmakta olan büyük kavuşumu, 21 Aralık 2020 Aralık gündönümünde gerçekleşecek. Bu iki alem gökyüzümüzde Orta Çağ’dan beri, yani 1226’da olduklarından gözle görülür bir şekilde daha yakın olacaklar. En yakın oldukları noktada, Jüpiter ve Satürn yalnızca 0.1 derece uzaklıkta olacak. Bu, dolunay çapının sadece 1/5’idir.